وبلاگ

بالکان همواره مکان درگیری‌ها و نزاعی بوده است که همسایگان خود را تحت تأثیر ناآرامی‌های خود قرار داده است. در این پژوهش محقق بر آن است تا با شرح موقعیت ژئوپولیتیکی شبه جزیره بالکان (با مرور اجمالی تاریخ این منطقه) تأثیر بحران‌ها و ناآرامی‌های آن را بر امنیت همسایگان این منطقه و به طور دقیق‌تر امنیت اتحادیه اروپا بررسی نماید.

 

 

پدیده امنیت یا کشمکش سیاسی در یک حوزه جغرافیایی ، ایدئولوژیک و فکری در خلاء به وجود نمی‌آید . قطعاً” در ورای آن پیشینه تاریخ و مسیر تحولات و رخدادهای جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زمینه ساز شکل گیری چنین راندی شده است و در نتیجه نسبت به کوچکـی و بزرگی حوزه عملیاتی آن شاهد تأثیرات متفاوتی خواهیـم بـود. چالش‌های قومـی یکـی از پدیده‌های سیاسی با پیشینه‌ای غیر قابل انکار است که آن را نمی‌توان در یک ظرف زمان مشخص محدود کرد.

 

یک مناقشه قومی قرن‌ها به طول می‌انجامد و تحت شرایط خاصی به مانند آتش زیر خاکستر خود را نمایان می‌سازد تا این که در قالب یک بحران ملی ، منطقه‌ای و بین‌المللی خودنمایی می‌کند . چالش‌های قومی در بالکان نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست . مسیر حوادث و تحولات منطقه بالکان در آخرین دهه قرن گذشته (2000-1990) نشان دهنده عمق درگیری‌ها و اختلافات سر به مهر بود که می‌توان آن را میراث امپراتوری‌های پروس ، اطریش ، هنگری و عثمانی در سده‌های گذشته دانست.

 

 

منطقه حساس و ژئواستراتژیک بالکان به عنوان پلی ، سه قاره را به یکدیگر متصل و تلاقی دو دین بزرگ بشری ، مسیحیت و اسلام است که خود به عنوان عامل و تسریع کننده چالش‌های منطقه‌ای ظهور و بروز برجسته‌ای داشته. اختلافات و مناقشات قومی که پس از جنگ جهانی اول و دوم به لحاظ تسلط نظام کمونیستی با تحت فشار قرار دادن و کنترل پلیسی سربسته باقی مانده بود، به دنبال تغییر و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و فروپاشی نظام دوقطبی و شکل گیری نظام نوین جهانی روند جدیدی را به خود گرفت.

 

 

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ، تقسیم فدراسیون یوگسلاوی به کشورهای کوچک‌تر همچون صربستان، بوسنی – هرزگوین ، کرواسی ، مقدونیه، اسلوونی و مونته‌نگرو خود شرایطی را به وجود آورد که هر یک مدعای تاریخی – هویتی قومی و نژادی خود را مطرح و در کسب آن و تظلمی که سال‌ها بر آن‌ها روا داشته شده بود ذی‌حق بدانند در نتیجه موجب بروز دو جنگ خونین با تبعات زشت و ناگوار منطقه‌ای و بین‌المللی شد که هر یک از آن‌ها شرایط منحصر به فردی را در مقابل جنگ‌های هم‌ردیف خود به وجود آورد. نسل کشی‌های فزاینده بر اساس سیاست زمین سوخته یا آوارگی‌های گسترده چند هزار نفری ، مهاجرت‌های اجباری ، تجاوز به حقوق اولیه انسان‌ها ، تخریب و از بین بردن محیط زیست انسانی و بسیاری مسائل دیگر نمونه‌های قابل ذکر از تبعات این جنگ‌ها بود. در این بین تأثیرات روحی و روانی بر مردم ستم دیده را نمی‌توان با آمار و ارقام ذکر کرد.

 

یکی دیگر از تبعات جنگ‌های دهه 90 بالکان به چالش کشیدن حقوق بشر و قوانین بین‌المللی بود که هیچ یک از سازمان‌های نظم و امنیت جهانی و حقوق بین‌المللی نتوانسته جوابگوی انتظارات و حلال مسائل و مشکلات به وجود آمده باشند.

 

 

محدود مکانی پژوهش: دو محدوده جغرافیایی شبه جزیره بالکان و اتحادیه اروپایی در این پژوهش مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

 

 

محدوده زمانی پژوهش: در این پژوهش از آنجا که قصد بر آن است تا تاریخ این منطقه مورد بررسی قرار گیرد محدوده زمانی پژوهش را باید در طول تاریخ این منطقه در نظر گرفت.

 

 

2-1- اهمیت موضوع و ضرورت پژوهش

 

 

بررسی موقعیت ژئوپولیتیکی منطقه‌های مختلف و اثر آن بر روی پدیده‌های دیگر از مهم‌ترین دغدغه‌ها و موضوع اصلی رشته جغرافیای سیاسی محسوب می‌شود. این دغدغه مهم یادآور آن است که برای بررسی پدیده‌های جاری و مهم در جامعه جهانی امروز ، یکی از متغیرهای اساسی جهت مطالعه ، موقعیت ژئوپولیتیکی مناطق مختلف می‌باشد. از سوی دیگر اتحادیه اروپایی جایگاه قابل توجهی در نظام بین‌الملل دارد که بررسی امنیت آن به عنوان یکی از چالش‌های فرا روی این اتحادیه ، می‌تواند دیگر نهادهای منطقه‌ای را برای نیل به همگرایی یاری دهد.

 

 

شبه جزیره بالکان سرزمینی است که زادگاه بحران‌های مختلفی بوده است. فروپاشی یوگسلاوی و بحران‌های متعاقب آن، اتحادیه اروپا را با چالش‌های متعدد امنیتی و دفاعی روبرو ساخته است. در این تحقیق سعی بر آن است تا با بررسی ژئوپولیتیکی این شبه جزیره ، اثرات آن را بر امنیت اتحادیه اروپا بسنجیم.

 

 

شاید بتوان در اهمیت بحران بالکان به این امر بسنده کرد که بیش از یک دهه اختلاف ، مناقشه، بحران و در نهایت جنگ، خود محرک بزرگی بود برای این که نظر نگارنده را به خود جلب کند. از سوی دیگر این منازعات و بحران‌ها در اواخر قرن بیستم و در آستانه سده بیست و یکم شکل گرفت. قرنی که بسیاری از اندیشمندان آن را به عنوان نمادی از اوج رفتارهای انسانی ، رعایت حقوق طبیعی و بشریت نام می‌بردند، اما فجایع و مصیبت‌های پدید آمده در این برهه از تاریخ، زمان را به نیم قرن قبل‌تر و به هنگام جنگ جهانی دوم و فجایع غیرانسانی آن برد. یکی دیگر از دلایل انتخاب این موضوع را می‌توان تشابه موضوعی و چالشی بین ایران و منطقه بالکان و به طور خاص کشور یوگسلاوی دانست. از این منظر که اقلیت‌های قومی، نژادی و مذهبی در این منطقه مانند ایران ، بسیار متنوع می‌باشند. رمزگشایی از بحران بالکان می‌تواند تجربیات ارزنده‌ای را برای کشورهای با تنوع قومیتی و مذهبی به همراه داشته باشد.

 

 

3-1- اهداف پژوهش

 

 

هدف از این پژوهش بررسی چگونگی ژئوپولیتیکی منطقه بالکان و تأثیرات آن بر نظام منطقه‌ای و اتحادیه اروپایی از یک سو و تشریح روند تاریخی آن در یک پروسه زمانی از سوی دیگر است.

 

 

یکی دیگر از اهداف این پژوهش روشن کردن موضوع و ارائه راهکار برای دستگاه دیپلماسی کشور در مواجهه با چنین بحران‌هایی است زیرا منطقه بالکان حوزه‌ای بوده است که جنگ‌های جهانی اول و دوم هر دو از این منطقه شروع شده و به عقیده بسیاری از کارشناسان مطالعات منطقه‌ای بحران‌های این منطقه پتانسیل ایجاد و شکل گیری جنگ جهانی دیگری را خواهد داشت.

 

 

[1] – ESDP

جنگ همیشه و همه جا با خود مرگ و نابودی و خرابی به همراه داشته است. کشورهایی که درگیر جنـگ می شوند، تا سال ها و حتی دهه ها باید پاسخگوی عواقب ویـران کننده درگیری ها و خون ریزی های ناشی از آن باشند. اما در دنیای امروز که می توان انتظار هر چیزی را داشت، ایجاد درآمد از مناطق جنـگ زده و نمادهـای مبارزه و پایداری چیز عجیبی نیست. دولتمردان کشورهای مختلف، حتی آنهایی که چندان درگیر جنگ نبوده  اند، به اهمیت موضوع گردشگری جنگ پی برده اند و هر یک سعی می کنند با سرمایه گذاری قابل توجه بر روی مناطق جنگی خود، توریست های بیشتری را جذب نمایند. مردم نیز در سال های اخیر غلاقه زیادی از خود برای تماشا و بازدیـد از مناطـق جنگ زده، شهرهای ویران شده، تانک های منهدم شده و بقایای جنگ های خانمان سوز نشان داده اند.

 

از زمانی که آتش جنگ ها خاموش شده، خون های ریخته شده بر زمین خشک گردیده و سفیر مرگ ساکت شده، مردم برای بازدید به سرزمین هایی می آیند که زمانی مملو بود از جنازه ها و کشته هایی که به خاطر امیـال و قدرت طلبی های سیاستمداران، جان خود را از دست داده بودند، شاید به همین دلیل است که گردشگری جنگ را نوعی از گردشگری تاریک1  و یا گردشگری مشکل2 نامیده اند.

 

 

گردشگـری جنـگ خود، بعد جدیدی از اشکـال نوستـالوژیک است. گردشـگری جنـگ در دو بعد نوستـالوژیک و غیر نوستالوژیک آن صورت می گیرد. گردشگری جنگ در قالب نوستالوژیک شکلی از دلتنگی است که برای دوباره دیدن زادگاهی که زمانی غرق خونریزی و صدای مهیب انفجارها بوده و یا برای زنـده کردن خاطرات گذشته صورت می گیرد. در بحث نوستـالوژیکی گردشـگری جنـگ بازدید کننده ها، بازماندگان جنـگ یا خانواده های رزمندگان جنـگی هستند؛ اولین تورهای بازدید از مناطق جنـگی تحت عنوان کاروان های زیـارتی3 در مدت زمان کوتاهی پس از پایان جنـگ جهانـی اول(1918) و به ویژه برای بازدید از منطقه جنگی ایپردر بلژیک توسط بریتانیایی ها راه اندازی شد، در آن زمان عمدتا اعضای خانواده و بازماندگان سربازان کشته شده در این جنگ و نیز رزمندگانی که از نبردهای سهمگین منطقه ایپر جان سالم بدر برده بودند به عنوان “زائر”1  و برای زیارت مناطقی که محـل فداکاری همرزمـان و یا خویشاونـدان آنان بـوده به این منطقه سفـر می کـردند(خاطری، 1389) .

 

 

ولی در زمینه غیر نوستالوژیک که امروزه رایج و متداول است شامل کسانی می شود که برای ارضای حس کنجـکاوی، علاقه به میدان های جنـگی و یا محققین در زمینه جنـگ به بازدید مناطق جنـگی می روند.

 

 

در طول حیات سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی در طول دهه های اخیر، یکی از موثرترین پدیده های اثرگذار، جنـگ تحمیـلی عراق علیه ایران بوده است. در طول  این جنگ هزاران نفر شهید، میلیون ها نفر آواره و همچنین شهـرها و سکونت گاه هـای فـراوانی تخـریب شدند. عـلاوه بر آن صدها هـزار شهید، مفقودالاثر، اسیر، جانباز و آواره که خاطرات فراموش نشدنی فراوانی را برای بازماندگان جنگ به میراث گذاشته اند. از این نظر جنـگ تحمیلی شکلی از تقدس در ذهنیت ایرانیان یافت و به عنوان گفتمان غالب در زندگی ایرانیـان تداوم یافت. حاصـل این گفتمان از بُعـد دانش توریسـم، تقـارب و تلاقی همزمانی دو مسافرت بود. شکلی داوطلبانه از گردشگری توسط مردم و شکل برنامه ریزی شده دولتی (راهیـان نـور) در مسافرت به مناطق جنـگی به خصـوص استان خوزستـان که کانون و محور اصلی جنـگ عراق علیـه ایران است. استان خوزستان می تواند از جمله استان هایی باشد که با برنامه ریزی جامع و کامل در مورد گردشگری جنگ در کنار دیگر جاذبه های گردشگری استان، نقش بسیار سازنده ای را در حفظ و احیای ارزش های دفاع مقدس و گردشگری ملی  ایفا نماید.

 

جوهره ی این شکل از گردشگری، بدون شک نوستالوژی واقعه جنگ تحمیلی است که تبعات آن از منظر بررسی رونـدها و جریان های مهم گردشگـری از وجـوه مختلف، توان ها و کمبـودها، و ارائـه راهکارهای عملی جهت برنامه ریزی اصولی به منظور توسعه و نقش آفرینی آن در گردشگـری ملـی در این پایان نامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

 

2-1- اهمیت موضوع تحقیق

 

 

با توجه به مفهـوم گردشـگری که ماهیت ترکیبی و پیچیده ای داردو مستلزم مشارکت بخـش های مختلف نهادها و همکاری جوامع میزبان است به همین دلیل این موضوع نیاز به برنامه ریـزی های دقیق و جامع دارد.

 

 

گردشگری جنگ که شکل جدیدی از انواع گردشگری است علاقمندان بسیاری را در سراسر جهان به خود جذب کرده است، هر چند که هنوز در ایران جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.

 

 

با توجه به اینکه غالب خانواده های ایرانی به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم درگیر جنگ بوده اند، مطالعه این پدیده از جنبه های مختلف از جمله تأثیر آن بر گردشگـری ملـی می تواند دارای اهمیت فراوانی باشد. همچنین ضمن بررسی توان ها، فرصت ها و چالش های گردشگری جنگ در ایران و به خصوص در استان خوزستان، راهکارهای عملی جهت تبدیل شدن آن از پتانسیل گردشگری ملی به گردشگری بین المللی را ارائه کرد. یکی دیگر از زوایای مربوط به اهمیت این پایان نامه آن است که گردشگری جنگ می تواند با ارائه صحنه های جنگ، کانون های درگیری، نمادها و آثارهای باقی مانده از جنگ، رشادت ها، سلحشوریها و ظرفیت های دفاعی و از خود گذشتگی ها و ایثار ایرانیان در دفاع از حریـم کشورشان را به گردشگـران داخلی و به خصوص به گردشگـران بین المللی ارائه دهد. همچنین زنده نگه داشتن قداست رزمندگان و شهـدا در حافظه تاریخی ملت و نسل جدید که شاید نام جنگ تحمیلی را جز در کتب یا رسانه های صوتی و تصویری ندیده و نشنیده باشند، یکی از اهداف بزرگ و معنـوی این شکل از گردشگـری می باشد. از این نظـر، بدیـع بودن موضـوع در پژوهش های گردشگری، فقر تئـوریک در زمینه گردشگری جنگ، فقدان مطالعات میدانی و بررسی های کاوشگرانه از نقش جنـگ در گردشگـری جهت برنامه ریـزی های مطلوب و طرح ریزی های استراتژیک در حوزه گردشگری ملی از جنبه های مهم اهمیت موضوع پایان نامه است.

 

 

علاوه بر آن، در سال های اخیر، با افزایش قابل توجهی از گردشگران در مناطق جنگی مواجه هستیم که در ابـعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و اقتصـادی اثرات متنـوعی را به دنبال داشته است. درک صحیح از این اثـرات خود می تواند موجب کشف نقاط مثبت و منفی شده که در نهـایت به برنامه ریزی بهتری برای ارتقای فضای گردشگری در این شکل بوجود آورد.

 

 

3-1- اهداف تحقیق

 

 

1- شناسایی جاذبه های گردشگری جنگ در استان خوزستان

 

 

2- مطالعه روندها و مسائل عمومی و اختصاصی گردشگری در مناطق جنگی پس از پایان جنگ تحمیلی (امواج حرکت گردشگران، سنوات، خدمات، تأسیسات و آمار گردشگران)

 

 

3- تحلیل تاثیر پیدایـش و افـزایش گردشگـران جنـگ در استـان خوزستـان به منظـور تـوسعه گردشگری در استان

 

 

4- بررسی سابقه شکل گیری و گسترش جنگ در منطقه مورد مطالعه (استان خوزستان)

 

 

5- بررسی فرصت ها و چالش های فراروی گردشگری جنگ به منظور ارائه راهکارهای عملی جهت توسعه و نقش آفرینی این نوع از گردشگری در گردشگری ملی.

 

 

4-1- پرسش های اصلی

 

 

1- آیا با توجه به علایق ملی و حس نوستالوژیک در میان هموطنان متأثر از جنـگ، توریسم جنگ می تواند جایگاه ویژه ای در گردشگری ملی داشته باشد؟

 

 

2- آیا گردشگری جنـگ در ایران دارای شرایط مطلـوبی است؟

• 5-2 اتصال پلیمر به تار مو ………………………………………………………………………………………. 64

 

 

• 5-3 پیوند های شیمـــیایی ……………………………………………………………………………………… 64

 

 

 

 

• -4 نقطه ایزوالکتریک مو دوام پلیمر ………………………………………………………………………. 66

 

 

• 5-5 نفوذ پلیمر به درون تار مو ……………………………………………………………………………….. 67

 

 

• 5-6 پلیمرهای کاتیونی و واکنش آنها با مو ………………………………………………………………. 68

 

 

• 5-7 واکنش پلیمر های چهارتایی سلولزی با موی انسان ……………………………………………. 69

 

 

• 5-7-1 جذب سطحی و جذب به مو ……………………………………………………………………… 70

 

 

• 5-7-2اثر وزن مولکولی …………………………………………………………………………………………70

 

 

• 5-7-3 تاثیر بار …………………………………………………………………………………………………… 70

 

 

• 5-7-4 تاثیر pH ………………………………………………………………………………………………….. 71

 

 

• 5-7-5 تاثیر نمک ………………………………………………………………………………………………….71

 

 

• 5-7-6 تاثیر آسیب به مو ………………………………………………………………………………………. 71

 

 

• 5-8 تاثیر سورفکتانت بر جذب پلیمر …………………………………………………………………….. 72

 

 

• 5-9 پلیمر خنــــثی و آنیونی ……………………………………………………………………………….. 73

 

 

• 5-10 مطالعات آزمایشگاهی ………………………………………………………………………………… 74

 

 

مراجع……………………………………………………………………………………………………………………………94

 

 

فهرست اشکال

 

 

 

• شکل 1-1 (سبک­های مختلف مو زنان در مصر باستان) ……………………………………………. 2

 

 

• شکل 1-2 (طاسی سر سقراط) ……………………………………………………………………………… 3

 

 

• شکل 1-3 (آرایش­های مختلف مو در دوران باستان) ……………………………………………….. 4

 

 

• شکل 1-4 (استفاده از کلاه گیس بین پادشاهان فرانسوی) ………………………………………… 4

 

 

• شکل 1-5 (استفاده از کلاه گیس توسط لوئی چهاردهم و ملکه الیزابت ) ……………………. 5

 

 

• شکل 2-1 (ساختمان پیاز مو) ………………………………………………………………………………. 10

 

 

• شکل 2-2 (ساختمان تار مو) ……………………………………………………………………………….. 12

 

 

• شکل 2-3 (ساختمان پوست سر) …………………………………………………………………………. 14

 

 

• شکل 2-4 (مراحل رشد مو) ………………………………………………………………………………… 15

 

 

• شکل 2-5 (نمایش پیوند دی سولفیدی) ………………………………………………………………… 19

 

 

 

 

• شکل 3-1 (آسیب های وارد شده به تار مو) …………………………………………………………….. 22

 

 

• شکل 3-2 (اسیب وارد شده به تار مو در اثر موخوره) ……………………………………………….. 23

 

 

• شکل 3-3 (آسیب وارد شده به تار مو در اثر تیغ نامناسب ………………………………………….. 24

 

 

• شکل 3-4 (آسیب وارد شده به تار مو در اثر قیچی نامناسب). …………………………………….. 24

• 

•  

 

 

• شکل 4-1 (مکانیسم ترمیم تار مو). …………………………………………………………………………. 36

 

 

• شکل 5-1 (پلی کواترنیوم 10) ………………………………………………………………………………… 68

 

 

 

چكیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) :

 

 

بررسی اثر ترکیبات پلیمری کاتیونی در محصولات مراقبت از مو شامل شامپو و کاندیشنر بر روی تار مو بالاخص اثر آن بر روی کوتیکول تار مو.

 

 

هدف از این بررسی بررسی اثرات درمانی و مراقبتی پلی کواترنیوم 10 بر روی تار مو بود که با توجه به تست های انجام گرفته بر روی تار مو و نهایتا مشاهده نتایج با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی و آنالیز نتایج بر مبنای آنالیز واریانس یکطرفه، مسجل گردید که این ماده توانایی ترمیم کوتیکول آسیب دیده مو را داراست و این عمل را باتوجه به اختلاف بار موجود با تار مو به خوبی انجام می دهد بدین گونه که کلیه فلس ها ی کوتیکول تار مو که به واسطه آسیب از فرم خود خارج شده بودند به فرم اولیه باز گردانده شده و در مواقعی که آسیب به صورت برگشت ناپذیر بود، از پیشرفت آسیب جلوگیری می نمود.

 

 

فصل اول

 

 

اهمیت مو در طول تاریخ

 

 

 

• 1- تاریخچه:

 

 

از شروع تاریخ  بشر، مو یك جنبه تظاهر شخصیتی فرد بوده است. مو به عنوان نمادی از جنسیت، وضعیت اجتماعی، دینی و شغلی فرد دارای اهمیتی برابر با طرز لباس پوشیدن، میزان زیورآلات (جواهرات) و حتی نوع اسلحه شخص بوده است. مو در دوران­های بسیار قدیم نیز ارزش و اعتبار زیادی برای بشر داشته است. چندین سال پیش جسد یخ زده مردی در یخچال های واقع در نزدیکی مرز اتریش با ایتالیا پیدا شد. با توجه به اینکه ظاهر این مرد شبیه مردان امروزی بود، در ابتدا این طور تصور شد که وی به تازگی مرده است ولی باستان شناسان پس از مطالعه بر روی البسه و اسلحه او متوجه شدند که جسد متعلق به بیش از پنج هزار سال قبل می باشد. موهای این جسد کاملاً مرتب و در حدود 9 سانتیمتر طول داشته و ریش وی نیز به خوبی کوتاه شده بود. همه اینها حاکی از توجه عمیق انسان به مدل مو و ریش حتی در زمان های بسیار دور می باشد.  مصریان باستان پیشگامان بسیاری از آیین های زیبایی بوده­اند و به زیبایی مو نیز اهمیت بسیاری می­دادند و همواره آرایش­های بسیار متنوعی بر روی مو سر خود انجام می­دادند.

شکل1-1-  سبک­های مختلف مو زنان در مصر باستان

 

 

در مصر باستان، پسران فرعون، موهای خود را به فرم خاصی بافته و در سمت راست سر درست در پشت گوش آویزان می­کردند. فرعون هم همیشه با کلاه گیس در میان مردم ظاهر می شد. حتی امروزه هم قضات مرد یا زن انگلیسی به عنوان یک سنت در هنگام حضور در دادگاه از کلاه گیس موی اسب استفاده می کنند. قدیمی ترین متن پزشکی که در حال حاضر وجود دارد یک پاپیروس مربوط به نسخه­ای از پزشکان مصر باستان در رابطه با پمادی برای درمان ریزش مو است. در این پماد از چربی کروکودیل و مدفوع اسب آبی به مقدار مساوی استفاده شده است.  بقراط (پزشک یونان باستان)  متوجه ارتباط بین اندام های جنسی و طاسی مردانه شده و اولین کسی بود که گزارش کرد مردان خواجه (کسانی که قبل از بلوغ اخته شده اند) دچار طاسی مردانه نمی­شوند. ظاهراً علت توجه بقراط به طاسی مردانه این بوده که خود بقراط نیز طاس بوده است. نسخه پیشنهادی بقراط برای جلوگیری از ریزش مو مالیدن مخلوطی از زیره سبز، مدفوع کبوتر، ترب کوهی و گزنه به منطقه طاس می­باشد. امروزه منطقه ای از سَر که شامل پشت و طرفین آن بوده و به صورت طبیعی دچار ریزش مو نمی­شود را گاهی اصطلاحاً تاج گل بقراط می نامند.

اعتقاد، باورها، دانسته ها و آداب رسوم ایرانیان را بایستی یادگار دورۀ ابتدایی به هنگام مهاجرت نژاد آریاییها به فلات ایران دانست. همزمان با مهاجرت و کوچ آریاییان به ایران بسیاری از خصائل فرهنگی اقوام ایرانی اعم از مادی و معنوی دچار تغییر و تحول شد به عبارت دیگر عناصر فرهنگی نژاد آریایی تأثیرات چشمگیری بر پیکرۀ عناصر فرهنگی ایرانیان گذاشته و از آن نیز تأثیر پذیرفته است که به زبان مردم شناسی به آن فرهنگ پذیری و اشاعه فرهنگی می گویند.

 

 

انسان از وقتی که پا به عرصه وجود گذاشت همیشه در ذهن خود نیرویی بالاتر از خود تصور کرده که سرنوشت و کنترل او را در اختیار دارد. چنانچه بخواهیم باورها و دانسته ها و اعتقادات یک قوم و ملت به تصویر کشیم بدون شک سالها زمان و افراد متبحر در زمینه های علوم انسانی را طلب می نماید.

 

 

اعتقادات و باورها از زمان و مکان متأثر می شوند و به تبع آن کلیه معارف و شناختهای انسانها مربوط به مقتضیات زمانی و مکانی اوست. باورها و اعتقادات در بسیاری از زمینه ها جنبه قومی و فرهنگی دارند به فردی. باورها می توانند از عقیده ای مشترک که همگان آن را به عنوان امری مسلم تلقی می کنند تا باورهای دینی که اساس آن پذیرش مقام و اهمیت امری عینی استوار است را در برگیرد. باورها و دانسته ها در واقع همان چیزی است که آن را فرهنگ عامه می گویند و به عقاید عامیانه نیز تعبیر می شود. رازها و رمزهایی که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و کارکردهای روانی خاص را به دنبال داشته است. امروزه برخی از باورها کارکرد ابتدایی خود را از دست داده است ، گاه با فرهنگ و باورهای دیگر اختلاط یافته و تغییر کارکرد داده است و برخی افراد به این باورها خو کرده و با جان دل آن را پذیرفته و برخی افراد این باورها را خرافه دانسته و به آن بی اعتنا گشته اند.

 

 

کاکاوندی ها نیز که به عنوان یکی از ایل های اصیل منطقه کرمانشاه با توجه به شرایط سیاسی به وجود آمده، عده ای به منطقه قزوین( شهر و روستاهای اطراف) مهاجرت کرده اند. اینان دارای سابقه ای طولانی همچنین فرهنگ و اعتقادات و آداب و رسوم مخصوص به خود بوده اند

 

 

اما اینکه این کاکاوندهایی که به اجبار و تحت خواسته حاکمان زمان محکوم به مهاجرت به شهر قزوین شدند آیا توانستند اعتقادات و آداب و رسوم مخصوص به خویش را حفظ نمایند یا تغییراتی در این داشته هایشان ایجاد شد؟ و اگر تغییراتی ایجاد شده، بیشتر مربوط به کدام بخش از فرهنگ و اعتقادات آنهاست؟

 

 

 

 

 

3-1.اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

 

 

 

چگونگی انجام چنین تحقیقاتی کار ساده و آشکاری نمی باشد، زیرا همان طور که می دانیم، علوم اجتماعی در شکلی که امروزه با آن آشنا هستیم از فراورده های غرب بوده است و در همین راستا مردم شناسی نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد.(اسپردلی، جیمز ، 1386: 8). آداب و رسومی که امروزه ما با آن سرو کار داریم، باور داشت ها و اعتقادات، تعصب ها و امید ها و ترس هایی را در دل ما ایجاد می کنند

 اما بدون توجه به اینکه این‌ها تا چه میزان غیر عقلانی هستند یا خیر در میان اقوام ابتدایی و متمدن وجود داشته و ازاین رو مطالعه وسیع مردم شناختی باورها و کارکردهای آنها در زندگی مردم بسیار اساسی به نظر می رسد.

در کشور ایران شاید در مورد تاریخ کلی کشور و یا آداب و رسوم یک شهر  و منطقه تحقیقاتی انجام شده باشد ولی تحقیقی که سرگذشت و اعتقادات یک ایل را به صورت مبسوط و به خصوص با نگاهی مردم شناسانه مطالعه نماید بسیار کم می باشد در ارتباط با ایل کاکاوندنیز پژوهش منسجمی صورت نگرفته است و تنها تحقیقات جسته گریخته ای در سالهای اخیر از طریق پژوهشگران انجام گرفته است که آنچنان که
می باید کامل و جامع نمی باشند وعلی رغم این بی توجهی بایست اشاره کرد در مورد کاکاوندهایی که پس از مهاجرت جاهای مختلف ساکن شده اند اطلاعات دقیقی وجود ندارد و تحقیقی نیز انجام نشده است و کاکاوندهای قزوین نیز از جمله این فراموش شده ها از عرصه تحقیق و پژوهش می باشد.

 

 

بعضا در برخی از کتاب ها مانند کتاب فرهنگ لغات و اصطلاحات مردمان ایران زمین  که موضوع اصلی آنها فرهنگ ، لغات و گویش مردم و ایل های مناطق مختلف می باشد راجع به باورها و اعتقادات ایل کاکاوند به صورت جزئی و پراکنده اشاراتی شده است.

 

 

بنابر مراتب فوق می توان به جرات گفت که هیچ گونه بررسی مردم شناختی در خصوص تاریخ و آداب و رسوم و اعتقادات ایل کاکاوند قزوین  صورت نگرفته و در مراجعه به مراکز، اطلاعات و مدارک علمی هیچگونه اطلاعات پایان نامه ای ،مقاله و سمینار در مورد این موضوع مشاهده نگردید.

 

 

از سوی دیگر با توجه به اینکه ایل کاکاوند در چند استان مختلف ایران سکونت دارد، بر آن شدیم تا با دیدی مردم شناسانه به بررسی تاریخ وآداب و رسوم و اعتقادات کاکاوندهای شهر قزوین بپردازیم تا در آخر مشخص نماییم که چه نوع فرهنگ و الزامات و جوانب آن بر این مردمان مسلط می باشد.

سعید زاهد زاهدانی ؛ حاشیه نشینی، انتشارات دانشگاه شیراز، 1369

 

 

هادی زاده بزاز، مریم؛ حاشیه نشینی و راهکارهای سامامدهی آن در جهان، شهرداری مشهد، 1382

 

 

دسته دوم که ضمناً شمار بیشتری از بررسی ها را در بر می گیرند به بحث های نظری چندان رغبت نشان نداده، عمدتاً مکان خاصی را مورد بررسی میدانی قرار داده اند و با انتخاب نمونه ای کوشیده اند تا خصایص اجتماعات غیررسمی را گزارش کنند. که اینگونه تحقیقات به قرار زیر می باشند:

 

 

1- کریم حسین زاده دلیر؛ طرح تحقیقی حاشیه نشینان تبریز، تبریز، موسسه تحقیقات شهری دانشگاه تهران، 1361.

 

 

2- سعید زاهد زاهدانی؛ بررسی اجمالی حاشیه نشینان شهر کرمان، تهران، سازمان برنامه و بودجه، 1355.

 

 

3- حسین شکویی، حاشیه نشینان شهر تبریز، منطقه شمال تبریز، مرکز هماهنگی مطالعات محیط زیست، دانشگاه تبریز و انجمن ملی حفاظت منابع طبیعی و انسانی، 1354.

4- مصطفی نیرومند؛ حاشیه نشینان اهواز، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، 1352.

5- کریم منصوریان و علیرضا آیت الهی؛ بررسی حاشیه نشینی و علل و نتایج آن در استان فارس، شیراز، مرکز جمعیت شناسی دانشگاه شیراز، 1356.

 

 

گروه دوم: مربوط به منابع و یا گزارش های کارشناسی است که بیشتر توسط کارشناسان واحدهای دولتی که به نوعی، با مسأله اسکان غیررسمی و مسکن نابهنجار در ارتباط هستند تهیه شده است. این قبیل گزارش ها و تحقیقات معمولا خلاصه و جمع بندی تحقیقات موجود به شمار می رود و فقط معدودی از آنها پس از جمع بندی یافته های موجود، خود راسا به بررسی اسکان غیررسمی خاص پرداخته اند. اینگونه منابع و پژوهش ها که توسط کـــارشناسان دولتی انجام شده است به دلیل ضرورت امر و ماهیت تحقیقات معمولا راه حلهایی نیز برای حل مسأله اسکان غیررسمی ارائه می شوند و از این لحاظ کاربردی تر از سایر تحقیقات به نظر می رسند، از جمله این تحقیقات می توان نمونه های زیر را مثال زد :

 

 

1- انجمن راهنمای بهداشت خانواده، بررسی اوضاع اجتماعی و اقتصادی و بهداشتی ساکنان شهر حلب، تهران، انجمن راهنمایی بهداشت خانواده.

 

 

2- سازمان بهسازی و عمران جنوب پایتخت، سیمای هاشم آباد، نشریه شماره 2 تهران، گروه تحقیقات اجتماعی سازمان بهسازی و عمران جنوب پایتخت، 1356.

 

 

3- سیمای مسعودیه، نشریه شماره 5، تهران، گروه تحقیقات اجتماعی سازمان بهسازی و عمران جنوب پایتخت، 1357.

 

 

4- وزارت مسکن و شهرسازی،مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، حاشیه نشینی در ایران، علل و راه حل ها، گزارش مرحله اول، دوم، سوم و چهارم.

 

 

گروه سوم منابع و تحقیقات به رساله­های تحصیلی دانشجویان دانشگاهها اختصاص دارد. در این رابطه پایان نامه ها به رشته های جغرافیا و علوم اجتماعی و برنامه ریزی شهری و منطقه ای در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا تعلق دارد که از میان آنها می توان به رساله دکتری آقای دکتر محمد شیخی تحت عنوان « تبیین فرایند شکل گیری و دگرگونی سکونتگاه های خودرو پیرامون کلان شهر تهران » با مورد پژوهی اسلام شهر، اکبرآباد و سلطان آباد اشاره کرد که سال  1380 در دانشگاه تهران انجام یافته است.

 

 

و بررسی اثرات اجتماعی ،اقتصادی و کالبدی شهر صنعتی کاوه بر شهر ساوه ، تسلیمی پور مصطفی ، پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه شهید بهشتی ،1383.

 

 

– بررسی علل ایجاد حاشیه نشینی در شهر ساوه ، دانشگاه پیام نور ساوه ،1378.
اولین مطالعه در مورد حاشینه نشینی در شهر ساوه توسط گروهی از دانشجویان دانشگاه پیام نور ساوه انجام گرفته است که شامل اطلاعات مناسبـی راجع به حاشیه نشینــان شهر ساوه ، نحوه زندگی ، جمعیت و .میباشد.

 

 

گروه چهارم؛ مربوط به مطالعاتی است که توسط مهندسین مشاور و به کارفرمایی سازمان عمران و بهسازی شهری و در برخی موارد همکاری نهادها و سازمان های جهانی صورت گرفته است که در زیر به برخی از آنها اشاره می گردد:

 

 

1- تهیه طــرح سکونتگـــاه های غیررسمی در محله ملاشیه شهر اهواز با شرح خدماتی تـــحت عنوان « بهسازی بافت مسأله دار شهری » در سال 1378.

 

 

2- مطالعـات طرح ساماندهی محله بابائیان شهر زاهدان، توسط شركت عمران و بهسازی شهری در اسفند ماه سال 1378.

 

 

3- مطالعات طرح توانمند سازی و بهسازی محله شیرآباد شهر زاهدان، توسط شركت عمران و بهسازی شهری و همکاری دفتر عمران سازمان ملل متحد در سال 1378 .

 

 

4- مطالعات طرح توانمند سازی و بهسازی محله جعفرآباد شهر کرمانشاه، توسط سازمان عمران و بهسازی شهری در سال 1379.

 

 

5- مطالعات طرح توانمند سازی اسکان های غیررسمی شهرهای بندرعباس و تبریز با دیدگاه شهر نگر، توسط سازمان عمران و بهسازی شهری و همکاری و تأمین مالی بانک جهانی در سال 1382 و 1383.

 

 

6- طرح توانمند سازی اسکان غیررسمی در شهر ساوه ، مهندسین مشاور بعد تکنیک ، 1386. این طرح توسط مهندسین بعد تکنیک به صورت مطالعه به مورد به مورد محلات شهر ساوه انجام گرفته است و ادامه دارد، هدف از این طرح شناسایی حاشیه نشینان شهر ساوه، نقاط محروم و محلات مسکونی نابسامان شهر ساوه و ارائه طرح های مناسب و راهکارهایی برای ساماندهی وتوانمندسازی محلات شهر ساوه می باشد.

 

 

آخرین گروه منابع به گزارش ها و روزنامه ها و مجلات اختصاص دارد. در این گزارش ها نیز اطلاعات متعددی درباره جنبه های مختلف زندگی در اجتماع حاشیه نشینان و یا سرپناه های نامناسب گنجانیده شده است، که یا از طریق مصاحبه با اهالی ساکن این قبیل اجتماعات به دست آمده است یا حاصل بحث و بررسی کارشناسان و صاحب نظران در این حیطه است.

 

 

 نتیجه اینکه طی دهه های 1350، 1360 و 1370 در شهرهای بزرگ ایران مطالعات حاشیه نشینی مختلفی صورت گرفته است که این مطالعات عمدتاً توسط سازمان­های دولتی مخصوصاً سازمان برنامه و بودجه به عمل آمده است و علاوه بر آن دانشگاه ها در بسیاری موارد پیشتاز مطالعات حاشیه نشینی در ایران بوده اند و به بررسی اوضاع حاشیه نشینان پرداخته اند.

 

 

[1] Mega  Cities

 

 

[2]  In Formalized Urbanization

 

 

1  Marginal

 

 

2 Informal Settlement

 

 

3  Spontaneous