2- سابقه تحقیق
تألیف و تدوین پیرامون ضابطان در بخش های قضایی توسط اساتید،صاحب نظران و دانشجویان خالی از سابقه نیست و موضوعات مرتبط با ضابطین همواره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. مجموعه نشست های قضایی عنوان کتابی است که در آن موضوعات مختلف از جمله مسائل مربوط به ضابطان مورد شور قرار گرفته است و با جمع بندی نظرات اقلیت و اکثریت در خصوص موضوع،نظر کمیسیون به عنوان نظر قطعی مورد پذیرش جمع قرار گرفته است.(معاونت آموزشی قوه قضاییه،21،1383)کتاب دیگر فصل نامه پژوهشی علوم انسانی ویژه حقوق است که در آن در خصوص ضابطان دادگستری و وظایف کلی آنان و ماهیت این وظایف مقاله ای توسط یکی از اساتید ارائه شده است.(مهابادی،110،1380) آیین دادرسی کیفری عنوان کتاب دیگری است که در قسمتی از آن به بررسی ضابطان و نقش آنان پرداخته شده است.(آشوری،44،1379)
مجموعه نشست های قضایی آیین دادرسی کیفری عنوان کتابی است که در بخشی از آن در خصوص مراجع صالح رسیدگی به جرایم مأموران نظامی و انتظامی در مقام ضابط دادگستری به بحث می پردازد و سازمان قضایی نیروهای مسلح را صالح به رسیدگی در این موضوع می داند.(سازمان قضایی نیروهای مسلح،55،1385)ضابطان قوه قضاییه و وظایف آنها عنوان پایان نامه ای است که دید کلی در خصوص تعریف،طبقه بندی،شرح وظایف و جرایم ارتکابی توسط ضابطان دادگستری را توصیف می نماید.(قاسم پور،109،1379)
آنچه از مجموعه این کتب،مقالات و رساله ها بر می آید آن است که هر نویسنده از یک بعد موضوع را مورد کنکاش قرار داده.نگارنده در این تحقیق سعی بر آن دارد تا بانگاهی کلی به ضابطان قضایی و قوانین مختلف،وظایف آنان را در چهارچوب لایحه جدید آیین دادرسی کیفری
همسو با رویه عملی محاکم جهت ارتقای بازدهی کار ضابطان و وظایف محوله تعریف نماید.
3- ضرورت و نوآوری تحقیق
ضابطان دادگستری در طول تاریخ ایران تحت عناوین مختلف با توجه به آثار به جا مانده در جهت کمک به حفظ ، و اجرای قانون ، کشف جرم و تعقیب متهم همواره از جایگاه خاصی در نظام حکومتی و قضایی برخوردار بوده اند . جهات زیر را میتوان از عوامل مؤثر در انتخاب موضوع دانست:معرفی،تحلیل،تبیین و جستجوی قوانین و مقررات مناسب در جهت رعایت حقوق متهم و کشف علمی جرایم با توجه به شیوه های نوین ارتکاب جرم،استفاده از رویه عملی واحد در ارکان نظام حقوقی حاکم بر ضابطان دادگستری و احیای پلیس قضایی تحت امر مطلق قوه قضاییه از اهم مواردی است که نویسنده را وادار به نگاشتن این رساله نموده است.
4- سوالات تحقیق
در این قسمت نگارنده سوالاتی را مطرح ساخته که این سوالات همچون رشته های زنجیر بخش ها و فصل های پژوهش حاضر را به هم پیوند داده و مجموعه ای را در اختیار علاقه مندان موضوع قرار خواهد داد.
1) آیا نقش فعلی ضابطان دادگستری همگام با قوانین موجود پاسخگوی نیازهای جامعه است؟
2) آیا وجود ضابط تحت امر کامل قوه قضاییه(پلیس قضایی)در سیستم قضایی کشور ضرورت دارد؟
3) در لایحه آیین دادرسی کیفری تمهیدات لازم در مورد همگام سازی نقش ضابطان دادگستری با نیازهای جامعه پیش بینی شده است؟
5- فرضیه ها
1) نقش ضابطان دادگستری باتوجه به قوانین حاکم بر نظام قضایی کشور در حال حاضر چندان پاسخگوی نیازهای جامعه نیست.
2) وجود ضابط تحت امر کامل قوه قضاییه (پلیس قضایی) در سیستم قضایی کشور ضرورت دارد.
3) در لایحه آیین دادرسی کیفری تمهیدات لازم در مورد همگام سازی نقش ضابطان دادگستری با نیازهای جامعه پیش بینی شده است.
6- هدف ها و کاربردهای تحقیق
پژوهش درخصوص ضابطان و شرح وظایف آنان به علت فقدان جامعیت قوانین حاکم بر نقش ضابطان قضایی با امعان نظر به تحولات جامعه و روشهای پیشرفت ارتکاب جرم، تلاش برای تحقق کارایی ضابطان قوه قضائیه و ارتقاء روحیه ی خدمتی و تأمین معشیت و تجهیز به ابزار علمی و امکانات فنی هماهنگ با فناوری نوین ، احیای پلیس قضایی جهت کاربردی تر کردن رسیدگی به پرونده ها به جهت تخصصی و حقوقی بودن عملکرد آنها و تسلط بر نحوه ی انجام وظیفه، نیاز به انجام یک تحقیق جامع در این زمینه را به خوبی نمایان میکند.انتظار میرود نتایج حاصل از این پایان نامه زوایای جدیدی از بررسی وظایف ضابطان دادگستری را به تحریر کشیده و راهنمای تحقیق در موارد مشابه قرار گیرد.
افزون بر این با گذشت ثلث قرن از عمر نظام جمهوری اسلامی ایران و از سرگذراندن بحرانها وتهدیدات متعدد در عرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی، اکنون جمهوری اسلامی برای بدست آوردن جایگاه قابل اطمینان و اتکا در نظام بین الملل وتحقق اهداف سند چشم انداز 20 ساله ایران 1404 مبتنی بر کسب “جایگاه اول در منطقه والهام بخش جهان اسلام، و دارای هویت اسلامی وانقلابی” (مقام رهبری، 1382)، نیازمند ترسیم الگوهای ساختاری در عرصه های گوناگون نظام است.
تعبیر الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت از سوی رهبر انقلاب(1390) نیز تاکیدی بر این موضوع است که بدون ترسیم الگو، مدل و ساختارهای مطلوب و حرکت در مسیر تحقق این الگوها نمی توان جایگاه متناسب با نیازها وتوانمندهای کشور را در آینده محقق کرد.
در این میان الگوی رسانهای یکی از مهمترین ساختارها است که علاوه بر تاثیر گذاری مستقیم در حوزه فرهنگ، حوزههای دیگر را نیز نظیر حوزه اقتصاد، سیاست، دیپلماسی و امنیت ملی بهشدت تحت تاثیر خود قرار می دهد.
از سال 1926 كه برت[1] برای اولین بار یك دستگاه تلویزیون را در انجمن سلطنتی انگلیس رونمایی كرد، بیش از 85 سال میگذرد. سابقه ورود تلویزیون به ایران نیز به 53 سال قبل باز میگردد، اگرچه بخش خصوصی تلویزیون را وارد ایران کرد و اولین شبکه تلویزیونی در ایران توسط حبیبالله ثابت پاسال تاسیس شد اما پس از چند سال و آشنایی حاکمیت با اهمیت و ابعاد این رسانه، تلویزیون در ایران ملی گردید و از چهل سال قبل تا کنون رادیو- تلویزیون خصوصی در ایران وجود ندارد.
انحصار دولتی در رادیو تلویزیون در زمان قبل از انقلاب در قالب عملکرد دولت و قانون مصوب مجلس شورای ملی بود، پس از انقلاب بنابر تفسیر رسمی اصل 44 قانون اساسی، رادیو تلویزیون به انحصار دولت درآمد، اما اکنون مراجع رسمی و غیر رسمی با توجه به فراگیرشدن استفاده از ماهواره و رشد شدید مخاطبان شبکههای ماهوارهای شکستن انحصار رادیو- تلویزیون دولتی را مورد بررسی قرار دادهاند.
نیاز به شکستن انحصار صدا و سیما برای تامین نیازها و انتظارات برآورده نشده شهروندان ایرانی، از موضوعاتی است که در اکثر مطالعات مراجع ذیصلاح به آن اشاره شده، به طور نمونه در گزارش رسمی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تصریح شده است:
“جلوگیری از راهاندازی تلویزیونهای ماهوارهای با توجه به طراحی پایگاههای اینترنتی متنوع و متعدد نمیتواند عامل بازدارنده موثری در راه ارتباطگیری با مخاطبان داخلی به ویژه جوانان ایران با گرایش بالا به سوی اینترنت باشد… پیشبرد طرحهای توسعهای در مناطق محروم و مرزی در ابعاد مختلف و بالا بردن شاخص امید در آنها که البته با بیان نکردن واقعیات و مشکلات کاملا متفاوت است، میتواند ظرفیت رسانههای غربی را به منظور تبلیغ و ترویج واگرایی از میان ببرد و زمینههای اعتراض اجتماعی مانند فقر، ناامنی، تورم، بیکاری، ترافیک و… را کمرنگ کند.
پرهیز از تهدید انگاری بیش از حد در فعالیت نهادهای غیردولتی (NGOs) و تلویزیونهای ماهوارهای فارسیزبان و اعطای اجازه فعالیت به آنها در چارچوب قانون اساسی همراه با حفظ هوشیاری لازم جهت اجتناب از تهدیدات احتمالی این رسانهها و نهادها در حوزه امنیت سیاسی و اجتماعی، توصیه می شود.”(مرکز پژوهشهای مجلس،1388)
متاسفانه به رغم نقاط ضعف مشهود شبکه های ماهورهای فارسی از نظر فنی وهنری، فقدان هویت و ضعف مفرط استودیو های تلویزیونی، تنها به دلیل استفاده از خلاء موجود در شبکه های تلویزیونی فارسی، عملکرد این شبکه ها با موفقیت نسبی همراه بوده است.
2-1- ضرورت تحقیق
چرا یک شبکه محدود تلویزیونی ماهوارهای با تعداد پرسنل معدود و بودجه سالیانه چندمیلیون دلاری می تواند در برابر شبکه های تلویزیونی سازمان عظیم صدا و سیما با بیش از سی هزار پرسنل و بودجه سالیانه بیش از یک هزار میلیارد تومانی عرض اندام کند.
نکته قابل تامل آن که به نظر می رسد هدف گذاری شبکه های تلویزیونی بیگانه عمدتا بر سست کردن نهاد خانواده و متزلزل کردن ارزشهای اخلاقی و هنجارهای فرهنگی جامعه متمرکز شده باشد، سوژه های ضداخلاقی موضوعِ محوری اکثر برنامه های این شبکه ها را تشکیل داده و به دلیل ممنوعیت ورود به این موضوعات در تولیدات صدا و سیما عملا شبکه های بیگانه در حوزه ای جذاب و مورد توجه مخاطب یکه تازی کرده و طبیعی است که در انجام ماموریت محوله از سوی گردانندگان خود موفق خواهد بود.
1-2-1- شبکه های ماهواره ای مهمترین معضل رسانه ای کشور
به دلیل افزایش اثرگذاری شبکه های ماهواره در این بخش از تحقیق، نتایج حاصل از یک نظرسنجی جامع مرکز تحقیقات صداو سیما که در سال 1390 در رابطه با بینندگان شبکه های ماهواره ای در 31 مرکز استان کشور که حدود 60 درصد جمعیت کشور را در خود جای داده اند انجام شده است، برای نخستین بار در این تحقیق درج می گردد.
52 درصد پاسخگویان در حد زیاد و خیلى زیاد و 40 درصد در حد كم و خیلى كم برنامههاى تلویزیون داخلى را تماشا مىكنند.
از نظر پاسخگویان، مهمترین انگیزه كسانى كه شبكههاى ماهوارهاى را تماشا مىكنند به ترتیب عبارتند از: تنوع، جذاببودن فیلمها، شاد و سرگرمكننده بودن و سرعت پوشش اخبار.
33 درصد در حد زیاد و خیلى زیاد و 32 درصد در حد كم و خیلى كم به تماشاى برنامههاى ماهواره ابراز علاقه كردهاند. 35 درصد نیز
اصلاً علاقهاى به تماشاى این شبكهها ندارند.
58 درصد پاسخگویان اصلاً شبكههاى ماهوارهاى را تماشا نمىكنند. در حالى كه 42 درصد، بیننده برنامههاى ماهواره هستند. بینندگان ماهواره در هر شبانه روز بهطور متوسط در حدود 3 ساعت برنامههاى ماهواره را تماشا مىكنند.
مهمترین قالبهاى مورد علاقه بینندگان ماهواره به ترتیب عبارتند از: فیلم و سریال، شوى تلویزیونى، مسابقات و سرگرمى، برنامههاى ورزشى، خبر و تحلیل سیاسى، موسیقى و هنر و برنامههاى علمى.
از میان بینندگان شبكههاى ماهوارهاى، 40 درصد گفتهاند در مقایسه با سال گذشته همانند قبل به تماشاى ماهواره مىپردازند. در حالى كه 28 درصد بیشتر از قبل و 27 درصد كمتر از قبل ماهواره تماشا مىكنند.
در حالیکه بنابر نتایج این نظر سنجی شبکه های ماهواره ای بطور متوسط دارای 42درصد بیننده در مراکز استان های کشور می باشد ، شبکه بی بی سی فارسی در پایان سال 1390 نتایج نظر سنجی مستقل خود را منتشر کرد که بر طبق آن بینندگان این شبکه 28درصد بینندگان کل شبکه های ماهواره ای در کشور را تشکیل می دهد و مجموع بیننده ماهواره در کل ایران برابر با حدود 40 درصد ایرانیان می باشد که نتایج حاصل از این دونظر سنجی با یکدیگر تطابق زیادی دارد( بی بی سی، 1390)
مهمترین دلایل كسانى كه بیننده شبكههاى ماهوارهاى نیستند، عبارتند از: نداشتن ماهواره، نداشتن علاقه، آثار سوء و بدآموزى و عدم انطباق با فرهنگ ایرانى و نداشتن وقت.همچنین از نظر پاسخگویان، مهمترین آسیبهاى ماهواره براى جوانان عبارتند از: بدآموزى، تضعیف اعتقادات دینى، انحرافهاى فكرى، و جذب جوانان به فرهنگ غربى.البته 11 درصد پاسخگویان اظهار داشتهاند برنامههاى ماهواره براى جوانان ضررى ندارد.
در خصوص اثرات مثبت و منفى برنامههاى ماهواره، پاسخگویان با گزینههاى زیر موافق و كاملاً موافق هستند: گرایش جوانان به فرهنگ غربى را زیاد مىكند، گرایش به بىبند و بارى را در مردم زیاد مىكند، پایبندى مردم به دین را تضعیف مىكند، عامل بروز ناآرامى و اغتشاش در كشور است، روحیه مردم را شاد مىكند و اخبار واقعى از ایران را در اختیار مردم مىگذارد. 51 درصد پاسخگویان با آزاد شدن ماهواره موافق و 49 درصد مخالف هستند.
از نظر پاسخگویان اقدامات ذیل در كاهش تمایل مردم به تماشاى ماهواره در حد زیاد و خیلى زیاد مؤثر است: افزایش كیفیت، تنوع و جذابیت برنامهها، توجه به نیازهاى مردم در تولید برنامهها و تخصصى شدن شبكههاى داخلى.
70 درصد پاسخگویان مهمترین اهداف شبكههاى ماهوارهاى را اهداف ضد فرهنگى، تضعیف دین و ایجاد اغتشاش در كشور دانستهاند. برخى مواردى كه پاسخگویان ذكر كردهاند عبارتند از: گمراه كردن جوانان، تهاجم فرهنگى، تضعیف دین، اغتشاش در كشور، ترویج بىبندوبارى، منفعت مادى، انحراف اخلاقى، از بین بردن خانواده و از بین بردن اتحاد.
مهمترین پیشنهاد پاسخگویان براى استفاده كمتر مردم از ماهواره عبارتست از: تنوع برنامهها، توجه به كیفیت، توجه به شادى و سرگرمى، جذابیت و بیان واقعیت.
مقایسه نتایج نظرسنجی با نظر سنجی سال گذشته:
میزان بینندگان ماهواره در شهرهاى مركز استان در كشور نسبت به سال گذشته با افزایش 8 درصدى از 34 درصد به 42 درصد رسیده است. همچنین میزان كسانى كه در حد زیاد علاقهمند به تماشاى برنامههاى ماهواره هستند، با افزایش 6 درصدى از 28 درصد به 33 درصد رسیده است و كسانى كه اصلاً علاقهاى به تماشاى ماهواره ندارند با كاهش 5 درصدى از 40 درصد به 35 درصد كاهش یافته است. در حال حاضر میزان رجوع به شبكههاى ماهوارهاى در شهرهاى مركز استان با بینندگان ماهواره در شهر تهران برابرى مىكند.
افزایش جذابیت و تنوع برنامه هاى ماهواره:
رویكرد فرهنگى شبكههاى ماهوارهاى در مقایسه با جذابیت كم برنامههاى رسانه ملى، مهمترین دلیل افزایش رویكرد مردم به ماهواره مىباشد. در حال حاضر در حدود 70 شبكه فارسى ماهوارهاى وجود دارد كه پرمخاطبترین آنها، فارسىوان (نمایش فیلم) و شبكه من و تو (سرگرمى و تفریحى) مىباشد. 23 درصد از كل پاسخگویان، بیننده فارسى وان و 19 درصد، بیننده من و تو هستند. اگرچه شبكه بى.بى.سى فارسى با رویكرد سیاسى 21 درصد بیننده دارد اما مهمترین رویكرد مردم به ماهواره، برنامههاى فرهنگى آن مىباشد. قابل توجه است كه در حدود 70 درصد پاسخگویان، برنامههاى ماهواره را در بعد فرهنگى و دینى «مخرب» دانستهاند و باعث اغتشاشات سیاسى قلمداد كردهاند اما با این حال 60 درصد اذعان داشتهاند برنامههاى ماهواره باعث شاد شدن روحیه مردم مىشود. یعنى: بییندگان ماهواره در غیاب برنامههاى جذاب و متنوع در رسانه ملى به ناچار به سمت ماهواره سوق پیدا مىكنند.
نتایج این نظر سنجی که با توجه به غیرقانونی بودن نگهداری وتماشای ماهواره در کشور و خودسانسوری بخشی از پاسخ دهندگان بدلایل اخلاقی و احساس ناامنی باید آن را خوشبینانه در نظر گرفت این است که مخاطب ماهواره در کشور بهشدت رو به افزایش است. این افزایش هم در بعد کمی رخ داده وظرف یکسال 8درصد افزایش یافته است و هم در بعد کیفی رخ داده و از قشر متوسط و با توانایی مالی متوسط به بالا ساکن پایتخت کشور به ساکنین کل کشور تعمیم یافته است و موجب بروز گسست ارزش وهنجارهای دوگانه در جامعه می گردد.
چرا که اکثر مخاطبان با اطلاع از پیامدهای اخلاقی وسیاسی این رسانه اقدام به تماشای شبکه های ماهواره ای می نمایند بنابرین دارای یک نظام ارزشی دوگانه در نظر وعمل می باشند. نتیجه این روند فاصله کردن نظام رفتاری مخاطب با هنجارهای رسمی می باشد و بروز تناقضات رفتاری به فراگیرشدن ناهنجاری در جامعه می انجامد.
در صورتی که روند افزایش مخاطب شبکههای ماهوارهای که درسال گذشته هشت درصد افزایش یافته در سال جاری ادامه یابد، میزان مخاطب ماهواره در جامعه از 42 درصد فعلی به بیش از50 درصد یعنی اکثریت مردم میانجامد.
چگونه می توان با پدیده من وتو، MBC فارسی، فارسی 1 و سایر شبکه های ماهواره ای در حال ظهور برخورد کرد آیا با ارسال پارازیت موضوع قابل حل است که اگر اینگونه بود شاهد رشد تصاعدی مخاطبان و اثرگذاری این شبکه ها نبودیم، به گونه ای که بنا برنظرسنجی رسمی مرکز تحقیقات سازمان. صداوسیما، بیننده ماهواره در سراسر کشور از مرز 42 درصد عبور کرده است.
[1] JOHN BERT
. 3
1-4خواص درمانی بومادران. 4
1-5- نقش سیستم نیتررژیک در دستگاه قلب و عروق: 5
1-6- عوامل تعیین کننده فشار شریانی.. 7
1-7- مشخصات عملکرد دستگاه عصبی اتونوم(سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک) 7
1-8- نقش سیستم عصبی اتونوم در تنظیم عملکرد گردش خون: 8
1-9- سیستم عصبی سمپاتیک: 8
1-10- عصب دهی سمپاتیکی عروق خونی: 8
1-11- رشته های سمپاتیک قلب: 9
فصل دوم: بر تحقیقات پیشین
2-1- مطالعات انجام شده در رابطه با اثرات بومادران. 11
2-2- هدف.. 15
عنوان صفحه
2-3- فرضیات.. 15
فصل سوم: مواد و روش ها
3-1- مواد مورد استفاده 17
3-2- وسایل مورد استفاده 18
3-3- روش کار 19
3-3-1-روش عصاره گیری.. 21
3-3-2- چگونگی تهیه و نگهداری موش های صحرایی.. 21
3-3-3-گروه بندی موش ها 21
3-3-4- اجزای سیستم ثبت فشار خون. 23
3-4- مراحل انجام آزمایش… 24
3-4-1- چگونگی تجویز دارو 26
3-5- واکاوی آماری.. 27
فصل چهارم: نتایج
4-1-گراف های ثبت شده با دستگاه 29
4-2- فشار میانگین سرخرگی در پاسخ به دوز های مختلف عصاره شیرین بیان. 31
4-3- فشار میانگین، فشار سیستولی ، دیاستولی و ضربان قلب در حضور عصاره و حلال عصاره 32
عنوان صفحه
4-3-1 مقایسه اثرات عصاره بومادران (دوز 60 میلی گرم بر کیلوگرم) به عنوان گروه آزمایش با اثرات حلال هم حجم عصاره (اتانول 70 درصد) به عنوان گروه کنترل بر روی فشار خون. 32
4-3-2 مقایسه اثرات عصاره بومادران (دوز 60 میلی گرم بر کیلوگرم) به عنوان گروه آزمایش با اثرات حلال هم حجم عصاره (اتانول 70 درصد) به عنوان گروه کنترل بر روی ضربان قلب.. 33
4-4- فشار میانگین، فشار سیستولی ، دیاستولی و ضربان قلب در حضور عصاره و حلال عصاره و داروی استیل کولین(دوز 01/0 میلی گرم بر کیلوگرم) 36
4-4-2- فشار سیستولی در حضور حلال عصاره و استیل کولین.. 37
4-4-3- فشار سیستولی در حضور عصاره بومادران و استیل کولین.. 38
4 -4-4- فشار دیاستولی در حضور حلال عصاره و استیل کولین.. 39
4-4-5- فشار دیاستولی در حضور عصاره بومادران و استیل کولین.. 40
4-4-6- فشار میانگین سرخرگی در حضور حلال عصاره و استیل کولین.. 41
4-4-7- فشار میانگین سرخرگی در حضور عصاره و استیل کولین.. 42
4-4-8- ضربان قلب در حضورحلال عصاره و استیل کولین.. 44
4-4-9- ضربان قلب در حضور عصاره بومادران و استیل کولین.. 45
4-5- فشار میانگین، فشار سیستولی ، دیاستولی و ضربان قلب در حضور عصاره و حلال عصاره و داروی اپی نفرین(دوز 04/0 میلی گرم بر کیلوگرم) 46
4-5-2- فشار سیستولی در حضور حلال عصاره و اپی نفرین. 47
4-5-3- فشار سیستولی در حضور عصاره بومادران و اپی نفرین. 49
4-5-4- فشار دیاستولی در حضور حلال عصاره و اپی نفرین. 50
4-5-6- فشار میانگین سرخرگی در حضور حلال عصاره و اپی نفرین. 52
عنوان صفحه
4-5-7- فشار میانگین سرخرگی در حضور عصاره بومادران و اپی نفرین. 53
4-5-8- ضربان قلب در حضور حلال عصاره و اپی نفرین. 54
4-5-9- ضربان قلب در حضور عصاره بومادران و اپی نفرین. 55
4-6- فشار میانگین و فشار سیستولی و دیاستولی و ضربان قلب در حضور عصاره بومادران، حلال عصاره و داروی L-NAME (دوز 5 میلی گرم بر کیلوگرم) 56
4-6-2- فشار سیستولی در حضور حلال عصاره و L-NAME. 57
4-6-3- فشار سیستولی در حضور عصاره بومادران و L-NAME. 58
4-6-4- فشار دیاستولی در حضور حلال عصاره و داروی L-NAME. 59
4-6-5- فشار دیاستولی در حضور عصاره و L-NAME. 60
4-6-6-فشار میانگین سرخرگی در حضور حلال عصاره و L-NAME. 61
4-6-7- فشار میانگین سرخرگی در حضور عصاره و L-NAME. 62
4-6-8- ضربان قلب در حضور حلال عصاره و L-NAME. 64
4-6-9-ضربان قلب در حضور عصاره و L-NAME. 65
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- بررسی اثر عصاره آبی الکلی برگ و گل بومادران شیرازی بر فشار خون(فشار میانگین سرخرگی، فشار سیستولی و دیاستولی) و ضربان قلب.. 67
5-2- تداخل اثر عصاره آبی –الکلی برگ و گل بومادران شیرازی با سیتم کولینرژیک در سیستم قلب و عروق موش صحرایی نر. 69
عنوان صفحه
5-3- تداخل اثر عصاره آبی –الکلی برگ وگل بومادران شیرازی با سیستم آدرنرژیک در سیستم قلب و عروق موش صحرایی نر. 70
5-4- تداخل اثر عصاره آبی –الکلی برگ وگل بومادران شیرازی با سیستم نیتررژیک… 72
5-5- نتیجه گیری.. 74
5-6- پیشنهادات.. 74
فهرست منابع. 75
منابع فارسی. 75
منابع انگلیسی. 76
عنوان صفحه
فهرست جدول ها
جدول 4-1-مقایسه تغییرات فشار (سیستولی، دیاستولی و میانگین) درحالت تزریق حلال عصاره نسبت به حالت پایه در گروه کنترل. 32
جدول 4-2- مقایسه تغییرات فشار (سیستولی، دیاستولی و میانگین) درحالت تزریق عصاره بومادران نسبت به حالت پایه در گروه آزمایش… 33
جدول 4-3-مقایسه تغییرات ضربان قلب درحالت تزریق حلال عصاره نسبت به حالت پایه(گروه کنترل) و تزریق عصاره نسبت به حالت پایه(گروه آزمایش) 33
جدول4-4 – تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و استیل کولین 37
جدول 4-5- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم عصاره بومادران شیرازی و استیل کولین 38
جدول4-6- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و استیل کولین 39
جدول4-7- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم عصاره بومادران شیرازی و استیل کولین 40
جدول4-8-تغییرات فشار میانگین سرخرگی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و استیل کولین 41
جدول4-9-تغییرات فشار میانگین سرخرگی در حضور تواًم عصاره بومادران شیرازی و استیل کولین 43
عنوان صفحه
جدول4-10-تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و استیل کولین 44
جدول4-11- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم عصاره بومادران شیرازی و استیل کولین 45
جدول4-12- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و اپی نفرین 48
جدول 4-13 – تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم عصاره بومادران شیرازی و اپی نفرین 49
جدول4-14- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و اپی نفرین 50
جدول 4-15- تغییرات فشاردیاستولی در حضور تواًم عصاره بومادران شیرازی و اپی نفرین 51
جدول4-16- تغییرات فشار میانگین در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و اپی نفرین 52
جدول4-17- تغییرات فشار میانگین در حضور تواًم عصاره و اپی نفرین. 53
جدول4-18-تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و اپی نفرین 54
جدول4-19-تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم عصاره (erio)و اپی نفرین(Epi) 55
جدول4-20- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و L-NAME 57
جدول4-21- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم عصاره و L-NAME. 58
عنوان صفحه
جدول4-22- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و L-NAME 59
جدول4-23- تغییرات فشاردیاستولی در حضور تواًم عصاره و L-NAME. 61
جدول4-24- تغییرات فشار میانگین سرخرگی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و 62
L-NAME. 62
جدول4-25- تغییرات فشارمیانگین سرخرگی در حضور تواًم عصاره و L-NAME. 63
جدول4-26- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و L-NAME. 64
جدول4-27- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم عصاره و L-NAME. 65
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
DC.) 3
. 4
شکل 1- 3-سنتز نیتریک اکساید در اندوتلیوم عروق. 6
شکل 3-1قیف پرکولاتور 20
شکل 3-2-روتاری.. 20
شکل 3-3- Freez-dryer 21
شکل 3-4- دستگاه Power lab. 24
شکل 3-5-تراکئوستومی. 25
شکل 3-7-اتصال کانول سرخرگی به ترانسدیوسر فشار و نحوه قرار گیری کانول سیاهرگی 26
شکل 3-6-کانول گذاری سرخرگ و سیاهرگ رانی. 25
, MAP , HR (به ترتیب از بالا به پایین) در حالت پایه 29
, MAP , HR (به ترتیب از بالا به پایین) در حالت تزریق عصاره 29
, MAP , HR (به ترتیب از بالا به پایین) در حالت تزریق حلال عصاره(اتانول 70 درصد) 30
عنوان صفحه
شکل 4-4- مقایسه میزان افت فشارمیانگین سرخرگی در پاسخ به دوزهای مختلف عصاره بومادران شیرازی نسبت به حالت پایه. 31
شکل 4-5- تغییرات فشار(سیستولی، دیاستولی ومیانگین) در حالت تزریق حلال عصاره نسبت به حالت پایه 34
شکل 4-6- تغییرات فشار(سیستولی، دیاستولی ومیانگین) در حالت تزریق عصاره نسبت به حالت پایه 34
شکل 4-7-میزان تغییرات ضربان قلب در حالت تزریق حلال نسبت به سطح پایه. 35
شکل 4-8-میزان تغییرات ضربان قلب در حالت تزریق عصاره نسبت به سطح پایه. 35
شکل 4-9-مقایسه میزان فشار میانگین در حالت پایه (B) و حالت کنترل داروی استیل کولین(تزریق آب مقطرW) در دو گروه کنترل و آزمایش… 36
شکل 4-10-مقایسه میزان تغییرات ضربان قلب در حالت پایه (B) و حالت کنترل داروی استیل کولین(تزریق آب مقطرW) در دو گروه کنترل و آزمایش… 37
شکل 4-11- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و استیل کولین 38
شکل 4-12- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم عصاره و استیل کولین.. 39
شکل4-13- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و استیل کولین 40
عنوان صفحه
شکل 4-14- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم عصاره و استیل کولین.. 41
شکل 4-15- تغییرات فشار میانگین سرخرگی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و استیل کولین 42
شکل 4-16- تغییرات فشار میانگین سرخرگی در حضور تواًم عصاره و استیل کولین.. 43
شکل 4-17- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و استیل کولین 45
4-18- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم عصاره بومادران و استیل کولین.. 46
شکل 4-19- مقایسه میزان فشار میانگین در حالت پایه (B) و حالت کنترل داروی اپی نفرین(تزریق آب مقطرW) در دو گروه کنترل و آزمایش… 47
شکل 4-20-مقایسه تغییرات ضربان قلب در حالت پایه (B) و حالت کنترل داروی اپی نفرین(تزریق آب مقطرW) در دو گروه کنترل و آزمایش… 47
شکل 4-21- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و اپی نفرین 48
شکل 4-22- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم عصاره و اپی نفرین.. 49
شکل 4-23- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و اپی نفرین(S+Epi) 50
شکل 4-24- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم عصاره و اپی نفرین.. 51
شکل 4-25- تغییرات فشار میانگین سرخرگی در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و اپی نفرین(S+Epi) 52
شکل 4-26- تغییرات فشار میانگین در حضور تواًم عصاره و اپی نفرین.. 53
عنوان صفحه
شکل 4-27- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم حلال عصاره(اتانول 70 درصد) و اپی نفرین(S+Epi) 54
شکل 4-28- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم عصاره و اپی نفرین(erio+Epi) 55
شکل 4-29- مقایسه میزان فشار میانگین در حالت پایه (B) و حالت کنترل داروی L-NAME(تزریق آب مقطرW) در دو گروه کنترل و آزمایش… 56
شکل 4-30- مقایسه تغییرات ضربان قلب در حالت پایه (B) و حالت کنترل داروی L-NAME(تزریق آب مقطرW) در دو گروه کنترل و آزمایش… 57
شکل 4-31- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم حلال عصاره و L-NAME.. 58
شکل 4-32- تغییرات فشار سیستولی در حضور تواًم عصاره و L-NAME.. 59
شکل 4-33- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم حلال عصاره و L-NAME.. 60
شکل 4-34- تغییرات فشار دیاستولی در حضور تواًم عصاره و L-NAME.. 61
شکل 4-35- تغییرات فشار میانگین سرخرگی در حضور تواًم حلال عصاره و L-NAME.. 62
شکل 4-36- تغییرات فشار میانگین سرخرگی در حضور تواًم عصاره و L-NAME.. 63
شکل 4-37- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم حلال عصاره و L-NAME.. 64
شکل 4-38- تغییرات ضربان قلب در حضور تواًم عصاره و L-NAME.. 65
-1بومادران
گیاه بومادران متعلق به جنس Achillea L. و تیره Asteraceae می باشد. جنس Achillea در ایران 19 گونه گیاه علفی چندساله و غالبا معطّر دارد. گونه های بومی آن عبارتند از:
A.callichroa Boiss. Boiss. A. talagonica
دیگر گونه های این جنس علاوه بر ایران در عراق، آناتولی، سوریه، قفقاز، لبنان، فلسطین، روسیه مرکزی، ماورای قفقاز، ترکمنستان، افغانستان، آسیای جنوب غربی و آسیای مرکزی نیز می رویند)1(.
بومادران ساقه ای به ارتفاع 20 تا 90 سانتیمتر و حتّی بیشتر دارد. در دشت ها و دامنه های بعضی از نواحی کوهستانی اروپا و آسیا، منجمله ایران به حالت خودرو می روید. برگ های آن عاری از دمبرگ، پوشیده از کرک و منقسم به بریدگی های بسیار باریک است. کاپیتول های کوچک و متعدد آن، وضع مجتمع به صورت گل آذین دیهیم دارد(2).
از کلیه قسمت های این گیاه، بوی قوی استشمام می شود به طوریکه به مجرد دست زدن به اعضاء گیاه، این بو احساس می گردد. قسمت های مورد استفاده این گیاه، سرشاخه های گلدار و برگ آن است که طعم تلخ و بوی قوی دارند(3).
انتقال از نوجوانی به جوانی، یعنی زمانی كه شخص به یك فرد مستقل تبدیل می گردد، با تشكیل هویت همراه است و مهمترین موضوع مرحله آخر نوجوانی رسیدن به هویت شخصی می باشد. برای بیشتر نوجوانان تشكیل هویت احتمالاً به معنای رویارویی با یك سری كوشش ها و تكاپوهای نسبتاً كوچك است. (پوردهقان، 1383).
مطالعاتی در زمینه رشد هویت وجود دارد كه تفاوت های فردی مهمی را در رفتار و ویژگیهای فردیتی بین دانش آموزان دبیرستانی آشكار ساخته است. این یافته ها نشان می دهند كه دانش آموزانی كه در اندازه گیری هویت نمره بالای میانگین می آورند موفق تر، قابل اعتمادتر، سازگارتر، خودكارآمدتر و از لحاظ فردیتی منسجم تر (بهداشت روانی بالاتر) از دانش آموزانی هستند كه نمره هویت آنها پایین تر از حد متوسط است(عبدی زرین،ادیب راد ویونسی، 1389)
نوجوانانی كه ارزش های پذیرفته شده توسط خود را كه مبنای رشد هویت مثبت برای آنها بوده درونی كرده اند از افرادی كه واجد هویت منفی هستند یا هنوز اتخاذ نكرده اند، از سلامت روانی بیشتری برخورد دارند. (كشاوزی ارشدی، 1388).به عقیده اریکسون1، نوجوانان در جوامع پیچیده دچار بحران هویت میشوند یعنی یک دوره موقتی سر در گمی و پریشانی که قبل از به توافق رسیدن در مورد ارزشها و اهداف، آن را تجربه میکنند.(لورا ای برک2،2001، ترجمه سید محمدی ،1384).تشکیل هویت شخص ممکن است فرایند مستمری باشد که در تمام عمر صورت گیرد(مک آدامز32001،ترجمهسید محمدی،1386).
چند پژوهش روی زمان بحران هویت تمرکز کردهاند. اریکسون معتقد بود که بحران هویت در حدود 12 سالگی آغاز میشود و تقریبا در 18 سالگی به طریقی حل میشود. با این حال، بحران هویت در برخی افراد ممکن است تا مدتها بعد روی ندهد. در یک تحقیق، بیش از 30 درصد آزمودنیها تا 24 سالگی هنوز در جستجوی هویت بودند.(آرچر1، 1982، ترجمهسید محمدی،1386)
دخترها در زمینه هویت مرتبط با صمیمیت، مانند مسائل جنسی و اولویتهای خانواده در برابر شغل، تعقل پیشرفتهتری از پسرها نشان میدهند. غیر از این مورد فرایند و زمانبندی شکلگیری هویت در هر دو جنس یکسان است.(آرچر1 و واترمن2، 1994 ترجمه سید محمدی ،1384)
کاهش و یا حذف بحران هویت به تنهایی نمی تواند موجب کاهش مشکلات روحی روانی ای که نوجوانان خوابگاهی تجربه می کنند، گردد.اگر بتوان در کنار کاهش یا حذف بحران هویت میزان شادکامی آنان را نیز افزایش دهیم، امید بیشتری خواهیم داشت که از مسائل و مشکلات روحی، روانی و تحصیلی نوجوانان خوابگاهی کاسته و بر انگیزه پیشرفت، رضایت از زندگی و عواطف مثبت آنان افزوده گردد. شادکامی بر نگرش و ادرکات شخصی مبتنی است و بر حالتی دلالت می کند که مطبوع و دلپذیر است واز تجربه ی هیجانهای مثبت و خشنودی از زندگی نشئت می گیرد(آرگایل3 به نقل از نصوحی 1383 ).
شادکامی به چگونگی ارزیابی مردم از زندگی خود اشاره دارد و متغیر هایی چون رضایت از زندگی، رضایت از وضع زناشویی، رضایت از کار، نبود افسرد گی و اضطراب و وجود عواطف و خلق مثبت را شامل می شود. ارزیابی شخص از خود ممکن به شکل شناختی باشد، مثلا هنگامی که شخص بطور کلی در مورد رضایت از زندگی خود یا جنبه هایی از زندگی مانند تفریحات به قضاوت آگاهانه می نشیند. ارزیابی شخص ممکن است عاطفی نیز باشد(تجربه ی هیجانات و خلقیات ناخوشایند وخوشایند مردم در رویارویی با زندگی خود). بنابراین، گفته می شود که اگر شخص رضایت از زندگی و اغلب خوشی را تجربه کند و فقط گاه گاهی که به هیجاناتی مثل غمگینی و خشم دچار شود، دارای شادکامی بالا خواهد بود برعکس اگر از زندگی خود ناراضی باشد و خوشی و علاقه اندکی را تجربه کند و به هیجانات پیوسته منفی مثل خشم و اضطراب دچار باشد، دارای شادکامی پایینی است(دنیر و بیسواس 2000 به نقل از مظفری و هادیانفر 1383 ).
به نظر می رسد نوجوانان خوابگاهی ای که از بحران هویت و شادکامی پایین رنج می برند، باور ها و عقاید ناکارآمدی را در فکر خود پرورش داده اند. بنابراین می توان با قرار دادن آنها در فرایند آموزش گروهی به شیوه هایی که به بازسازی شناختی شان کمک می کند به درمان این مسائل پرداخت.یکی از قدیمی ترین درمان های شناختی که گرایش رفتاری دارد، درمان عقلانی، هیجانی آلبرت الیس است که اکنون رفتار در( عقلانی – هیجانی) REBT)1 نامیده می شود.
رفتار درمانی عقلانی – هیجانی سعی دارد فرایند های(فکر ناسازگارانه ی درمانجو را تغییر دهد که پاسخ های هیجانی ناسازگارانه و بنابراین رفتار به آنها وابسته هستند. تکلیف رفتار درمانی عقلانی – هیجانی این است که نظام عقیدتی و خود سنجی های فرد را بازسازی کند، مخصوصا با توجه به (باید ها) و (حتماها)ییکه اجازه نمی دهند فرد احساس ارزشمندی مثبت و زندگی رضایت بخش و خشنود کننده ای داشته باشد.( باچر2، مینکا3، هولی4، 2007 ،ترجمه سیدمحمدی،1388).
آموزش گروهی به شیوه عقلانی – هیجانی – رفتاری می خواهد که اعضای گروه را به ابزاری مجهز کند که احساسات ناسالم را کاهش داده یا محدود کند بطوری که بتوانند زندگی رضایت بخش تری داشته باشند. برای دستیابی به این اهداف، به مراجعان راههای عملی برای شناسایی افکار و باور های درست را نشان می دهند تا بصورت نقادانه این باور ها را ارزیابی کنند و یا به باور های سازنده آنها را تغییر دهند .
آموزش گروهی به شیوه عقلانی – هیجانی – رفتاری می خواهد که اعضای گروه را به ابزاری مجهز کند که احساسات ناسالم را کاهش داده یا محدود کند بطوری که بتوانند زندگی رضایت بخش تری داشته باشند. برای دستیابی به این اهداف، به مراجعان راههای عملی برای شناسایی افکار و باور های درست را نشان می دهند تا بصورت نقادانه این باور ها را ارزیابی کنند و یا به باور های سازنده آنها را تغییر دهند.
حال با توجه به اینکه نوجوانان خوابگاهی دختر در طول دوران تحصیل و در محیط های خوابگاهی می توانند مسائل و مشکلات روحی و روانی بسیاری، مخصوصا بحران هویت و شادکامی پایین را تجربه نمایند و آموزش گروهی به شیوه عقلانی، هیجانی، رفتاری می تواند موجب تغییر باورهای ناکارآمد، پاسخهای هیجانی ناسازگارانه و رفتارهای وابسته به آن گردد، پژوهش حاضر به منظور کاهش بحران هویت و افزایش شادکامی آنان انجام خواهد گرفت. در این راستا پرسش اصلی پژوهش حاضر به این شرح است:
آیا آموزش گروهی به شیوه عقلانی – هیجانی – رفتاری می تواند موجب کاهش بحران هویت و افزایش شادکامی در نوجوانان خوابگاهی دختر گردد؟
3-1- اهمیت و ضرورت پژوهش
ضرورت طرح هویت از آنجا ناشی می شود كه بسیاری از مشكلات جوانان در كشور ما و سایر كشورهای جهان ، به دلیل مشكلات هویت است. هویت یابی یكی از نیازهای اساسی آدمی است. با اندكی تامل در ادیان الهی و مكاتب مشرق زمین كه آثار آن را در نظریه روانشناسانی مانند راجرز1 می بینیم، ضرورت خودشناسی و درك كامل از هدف و مقصد و سیر آفاق و انفس مطرح شده است. هدف این جستجوها رسیدن به مفهومی از خود و پایبندی به روشهای انتخابی است. و این دو موضوع (جستجو و تعهد به انتخاب خود) دو عنصر اساسی هویت یابی است. بررسی تحقیقات نشانگر آن است كه افراد به كمك هویت است كه به تدوینی از خویشتن می رسند كه اگر این تعریف با واقعیت اجتماعی آنان در تعارض باشد حالت هایی مثل عدم پختگی، فشار روانی، مشكلات رفتاری و تحصیلی و غیره را تجربه می كنند. (بهاری و فركیش، 1388).
امروزه، از خود بیگانگی ،معمای بزرگ و معضل فكری اندیشمندان و نویسندگان نام آور می باشد.به گفته«اریك فرم1» از زمان «دكارت» تاكنون هویت فرد از بزرگترین مشكلات فلسفه جدید بوده است.تعبیری كه امروز ابرای «از خود بیگانگی2» به كار می رود«فقدان هویت» است،كه به عقیده اریكسون ،مفهوم «بحران هویت» گویاتر و جامع تر است.اگر توجهی به آثار ،پیامدها و نتایج ناگوار«فقدان هویت» داشته باشیم و از عمق رنج و دردی كه جوانان بی هویت احساس می كنند،آگاه شویم می بینیم كه بخش قابل توجهی از افسردگی ها ،پوچی و درون تهی شدن ها و روزمرگی ها نتیجه منطقی بی هویتی است( شرفی ،1380).
هویت یابی از مهم ترین تكالیف هر نوجوان است و نوجوان با ورود به این دوره بایستی به شناخت یكپارچه و مطمئنی از جهات مختلف در مورد خود دست یابد ،تا با اطمینان هر چه بیشتر به خود و امید به آینده ای روشن ،پا به دوران بزرگسالی گذاشته و سلامت روانی او تامین شود(صداقتیان،1389).
هال3[1]و براسارد(2008) به نقل از مجد آبادی فراهانی ، فرزاد،شهرآرایو مرادی،(1390) می نویسد در اوایل دوره نوجوانی ، یک رشته تغییرات جسمانی ، بین شخصی و دورن شخصی آغاز می شود.یکی از این تغییرات ، آغاز جستجوی فعال یک شخصیت متمایز است .از زمان نظریه پردازی اریکسوندر باب تحول روانی اجتماعی، تحول هویت تکلیف روانی اجتماعی بنیادی در دوره نوجوانی قلمداد شده است. شوارتز4 (2005)به نقل از زارع(1391) نیز بیان می کنند در دوره نوجوانی ، نه تنها شکل گیری روندهای تحولی مثبت همچون یک هویت منسجم آغاز می شود ، بلکه رفتارهای مشکل آفرین نیز معمولا ظاهر می شوند و افزایش می یابند.
1.Erich Fromm
2. Self-estrangement
3.Hall
5. Schwartz.
1. Rashid
2.Snider
[1] .Identity
1.Diener& biswas
2.Identitycrisis
مراقبت بهداشتی اولیه، جزء ضروری مراقبت های سلامت هستند كه بایستی به شكل یكسان در دسترس همه افراد و خانواده های یك جامعه باشد. شكل ارائه آن بایستی برای افراد و خانواده ها قابل قبول بوده، با مشاركت كامل آنها و با صرف هزینه ای كه از سوی جامعه و كشور قابل پرداخت باشد، ارائه گردد. مراقبت های بهداشتی اولیه، هسته اصلی نظام سلامت هر كشور و جزئی اصلی از توسعه اجتماعی و اقتصادی آن كشور است. دسترسی به بهداشت مناسب مکانیسم کلیدی برای ارتقا سلامتی ورفاه افراد است اما اغلب اوقات بهداشت نادیده گرفته می شود زیرا دولتها ملزم خواهند بود تعهدات سیاسی ومالی رابپذیرد تا تغییراتی را ایجاد کنند.
امروزه در بیشتر كشورهای جهان، تلاش برای صنعتی شدن هرچه بیشتر از یكسو و از سویی دیگر رشد سریع جمعیت، شهرنشینی و مهاجرت به چشم میخورد. به دنبال این تغییرات بنیادین، روزبه روز بر استرس ها و مسایل و مشكلات روانی -اجتماعی جوامع افزوده شده و جهان شاهد تغییرات عمده در اپیدمیولوژی بیماری ها و نیازهای بهداشتی افراد خواهد بود، به گونه ای كه بیماریهای جسمی- روانی، درصدر عوامل ایجادكننده ناتوانی و مرگهای زودرس قرارمیگیرند. شیوع بالای این بیماریها وناتوانی طولانی مدت و مزمن همراه آنها، باعث گردیده تا این مشكلات در تمامی جوامع به عنوان یك اولویت بهداشتی موردتوجه قرارگیرد. (Murray et al. 2001)
در حال حاضر نابرابری در برخورداری از سلامت در بین كشورهای مختلف به صورت چالشی جهانی درآمده است، به طوری كه امروزه شاهد تفاوت 48ساله در امید به زندگی بین كشورهای مختلف و تفاوتی 20ساله در داخل برخی از كشورها هستیم. بنا به مطالعه صورت گرفته، سهم ژنتیك در سلامت افراد 15درصد، محیط فیزیكی با 10درصد، نظام مراقبت بهداشتی در كشورها با 25درصد و عوامل اجتماعی با 50درصد از عوامل مؤثر بر سلامت هستند. در كشورهای بسیار ثروتمند، فقرا عمر كوتاهتری دارند. همچنین در سراسر دنیا، افراد محروم دسترسی كمتری به منابع بهداشتی دارند. به اعتقاد كمیسیون بررسی عوامل تاثیرگذار بر سلامت اجتماعی افراد، بی عدالتی در سلامت در كشورها در حال گسترش است و دلیل اصلی آن نیز نگاه سرمایه داری به جهان است(Stansfield & Marmot 1992: 739).
در كشور های توسعه یافته نابرابری در برخورداری از امكانات بهداشتی درمانی در شهر های مهمی همچون لندن،واشنگتن و…. نیز به چشم می خورد.در این شهرها هنوز تبعیض های بهداشتی باعث مرگ و میرهای دردناكی می شود(پاگ 1383) . مطالعات انجام شده در آمریكا نشان می دهد كه بیماریهای قلبی یكی از عوامل اصلی مرگ و میردر این كشور است. در این كشور نرخهای گوناگون مرگ و میر به تنهایی ناشی از ویژگی های جمعیتی نیست بلكه در بسیاری از موارد ناشی از سطوح گوناگون دسترسی به خدمات و تسهیلات بیمارستانی است(تیموتی 2007).
دسترسی به بهداشت توسط افراد ودر سایه پایگاه اقتصادی – اجتماعی قرار می گیرد.افرادی که از حمایتهای اجتماعی برخوردار نیستند، معمولا کمترین دسترسی را نیز به خدمات بهداشتیـ درمانی دارند. برای ارتقای سلامت باید توجه ویژهای به زنان و کودکان شود و از پزشک محوری به بهداشت محوری حرکت کرد. از آن مهمتر این است که داشتن جامعهای سالم نه تنها باید به یک خواست و مطالبه عمومی تبدیل شود، بلکه باید به یک اراده و همت ملی منتهی شود. باید مردم پیش از آن که دیگران را مسئول سلامت جامعه بدانند، خود را مکلف به حفظ و ارتقای سلامت جامعه ببینند(ملک افضلی 1385: 39).
نظام سلامت در ایران در رده 123 جهانی است و استانداردهای نظام سلامت ایران با پارامترهای سازمان بهداشت جهانی چندان همخوانی نداشته است.این رتبه نشان دهنده بی عدالتی در توزیع بهداشت و سلامت است. بر اساس مطالعات و محاسبات سال 87 سرانه تعیینی از سوی سازمان نظامپزشكی 12 هزار و 900 تومان بود اما عملا سرانه خروجی هفت هزار تومان شد7.9 درصد میزان سهمی است كه دولت در خوشبینانه ترین شرایط برای نظام سلامت از صندوق ملی سلامت كنار می گذارد در حالی كه این رقم نباید كمتر از 16درصد باشد. پوشش نامناسب بیمهای و بضاعت ناكافی صندوقهای بیمهای یکی از مشکلات مردم است و بیمهها بهجای سلامتمحور بودن صرفاً به درمان توجه میی كنند(وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی 1389: 85).
كشور ما در حال گذر تغذیه است، بطوری كه 6/16 درصد زنـان 45-15 سـال دچار كم خونی فقر آهن، 6/15 درصد كودكان زیر 5 سال دچار سوء تغذیه از نوع متوسط و شدید كه در نتیجه 000/800 كودك دچار كوتاهی قد تغذیه ای هستند. سوء تغذیه پروتئین ـ انرژی مشكلی است جهانی و در دنیا 32 درصد كودكان زیر 5 سال دچار سوء تغذیه متوسط و شدید هستند كه كوتاهی قد تغذیه ای یك عارضه آن است. در كشورهای كم توسعه یافته میزان آن 45 درصد، كشورهای در حال توسعه 33 درصد و كشورهای صنعتی، صفر است. 149 میلیون كودك زیر 5 سال هنوز از سوء تغذیه رنج می برند، یكی از اهداف سال 2000 كاهش سوء تغذیه به میزان 50 درصد بوده است ولی این هدف در كشورهای در حال توسعه فقط 17 درصد كاهش یافته است، یعنی از 177 میلیون به 149 میلیون نفر رسیده است (UNICEF 2001:68-111).
44 درصد كودكان زیر 5 سال در كشورهای در حال توسعه و 70 درصد كودكان كشورهای كم توسعه یافته از كمبودویتامین A رنج می برند. كمبود ویتامین D ، روی، آهن، كلسیم و یُد از دیگر ریزمغذیهایی است كه در دنیا شایع است. كمتر از 50 درصد خانوارها در سطح جهان از نمك ید دار استفاده می كنند، در كشور ما 95 درصد خانوارها از نمك ید دار استفاده می نمایند.در عین حال كه 20 درصد مردم كشور نمی توانند رفع گرسنگی كنند، 40 درصد جمعیت دچار پرخوری هستند به طوری كه در بعضی مطالعات محدود در زنان بالای 30 سال روستایی اطراف تهران 24 تا 72 و در مناطقی از شهر تهران تا 82 درصد، دچار افزایش وزن و چاقی بودهاند. این پدیده منجر به افزایش فشارخون، دیابت، بیماری های قلبی عروقی و بیماری های استخوان و مفصل می شود (میران و همکاران 1387: 69-87).
در تمام کشور های دنیا هزینه های سلامت را دولتها ، بیمه ها و مردم پرداخت می کنند و سهم هر بخش متفاوت است.در کشور ما نیز مطابق اصل 29 قانون اساسی : برخورداری از تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیكاری ، پیری، ازکارافتادگی ، بیسرپرستی ،در را ه ماندگی، حوادث و سوانح ، نیاز به خدمات بهداشتی درمانی ومراقبتهای پزشكی به صورت بیمه و غیره ، حقی است همگانی. دولت موظف استطبق قوانین از محل درآمدهای عمومی ودرآمدهای حاصل از مشارکت مردم ، خدماتو حمایتهای مالی فوق را برای یك یك افرادکشورفراهم نماید(ماهر 1384: 130).
با وجود همه تلاشهایی که در این جهت صورت گرفته ، متأسفانه بخش سلامت با چالش های زیادی مواجه بوده و مردم در تأمین هزینه های درمان با مشکلاتی روبرو بوده اند .در جهان با توسعه فناوری در بخش سلامت و استفاده از آن در سطح وسیع در تشخیص پزشکی و افزایش عرضهکنندگان بخش سلامت و نیز دسترسی بیشتر خانوارها به امکانات پزشکی همراه با توسعه فرهنگ سلامت، هزینه مصرف خدمات سلامتی افزایش یافته است؛ به گونهای که سهم هزینههای سلامت از کل تولید ناخالص جهانی از 3 درصد در سال 1948 به 7/9 درصد در سال 1997 افزایش یافته است(UNICEF 2002:10).
مطالب بالا حاکی از تفاوت درمیزان سلامت در کشورهای جهان و نابرابری ملتها در دسترسی به خدمات پزشکی و مراقبتهای بهداشتی است. این تفاوت متأثر از عوامل متعددیست که یکی از این عوامل موقعیت اقتصادی-اجتماعی افراد است. در ایران نیز همانند سایر کشورهای در حال توسعه وضعیت سلامت افراد و میزان دسترسی آنها به خدمات درمانی و بهداشتی تا حد زیادی ناشی از پایگاه اقتصادی – اجتماعی آنان است. علی رغم اینکه تصویر کلی بهداشت و سلامت در ایران می تواند به بسیاری از استانها تعمیم یابد. با این حال ، این سئوال ذهن محقق را به خود مشغول کرده است که در شهر سمنان به عنوان یکی از نزدیکترین شهرها به پایتخت ، وضعیت دسترسی مردم به خدمات و مراقبتهای بهداشتی و پزشکی چگونه است و سلامت شهروندان تا چه حد با پایگاه اقتصادی – اجتماعی آنان در رابطه می باشد.