تولید این صنایع، اثر مستقیم بر درآمد ناخالص ملی دارد و هرگونه افزایش در میزان تولید و بهبود كیفیت، تأثیر مستقیمی بر افزایش درآمد ناخالص ملی می‌گذارد. مواد اولیه‌ای مانند پشم، كرك و دیگر مواد، درصورت تبدیل به صنایع فرش، گلیم، جاجیم، گبه و غیره، ارزش چند برابری پیدا می‌كند، كه این ارزش در صورت صدور نیز چند برابر می‌شود. بخش صنایع‌دستی می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر اقتصاد ملی از طریق كسب درآمد ارز خارجی، ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی پایدار داشته باشد از این رو اغلب کشورهای در حال توسعه و همچنین توسعه یافته به این بخش به عنوان یکی از بخش های مهم اقتصادی و فرهنگی توجه ویژه ای دارند (اطلس ملی صنایع دستی ایران،1380).

از سویی به دلیل توجه سازمان ملل به مسائلی  نظیر کاهش فقر و نابرابری جنسیتی در جهان و افزایش سهم زنان و توانمندسازی آنها در جامعه (برنامه توسعه هزاره سازمان ملل متحد) که از موضوعات برنامه توسعه هزاره سوم سازمان ملل متحد محسوب می شود و همچنین حرکت به سمت توسعه پایدار جوامع و ایجاد عدالت اجتماعی و کارآمدی اقتصادی (ملکی،1390) توجه به بخش صنایع دستی و ترویج و توسعه آن به خصوص در کشورهای درحال‏توسعه و کمتر توسعه یافته ضروری به نظر می‏رسد.

 

صنایع دستی مزیتی ارزشمند و کارآمد در مبارزه با معضلات اجتماعی و دست‏یابی به توسعه اقتصادی است؛ به ویژه در شرایطی که بیش از گذشته بالا بردن سطح اشتغال، ازدیاد درآمد سرانه، ارتقای سطح تولید ملی و توسعه صادرات از نیازهای ملموس کشور است. از این روی هرگونه تمهیدی برای توسعه محصولات صنایع دستی می‏تواند برای کشور  نوید دهنده کاهش مشکل بیکاری، جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها، ایجاد و افزایش درآمد و بهبود وضعیت زندگی مردم است.

 

 

اعتقاد بر این است که یکی از راه های مهم رونق صنایع دستی توسعه گردشگری است. گردشگری فرصت‏های زیادی را برای مردم فقیر و کم‏ درآمد به منظور فروش صنایع دستی محلی و کسب درآمد و ایجاد اشتغال فراهم می آورد زیرا گردشگران پول زیادی را صرف خرید صنایع دستی به عنوان سوغات میکنند. تخمین زده شده است که گردشگران بازدید کننده از کشور اتیوپی  سالانه به میزان 12.7 میلیون دلار صنایع دستی از این کشور خریداری میکنند.صنایع دستی به عنوان یکی از مهمترین زیربخش های گردشگری محسوب می شود که منجر به ایجاد اشتغال و کسب درآمد به نفع اقشار کم درآمد جامعه می شود(گزارش مرکز تجارت بین الملل،2010).

 

از سوی دیگر همچنان که در بیانیه “گسترش گردشگری درجهت رسیدن به اهداف توسعه هزاره سازمان ملل” بیان شده (یونیس،2006)،گردشگری برای رسیدن به اهداف هزاره، به خصوص کاهش فقر دارای پتانسیل‏های فراوانی است. سازمان جهانی جهانگردی هفت رویکرد را به منظور کاهش فقر شناسایی کرده است که از مهمترین آنها میتوان به ایجاد اشتغال برای مردم فقیر و متوسط ، فروش مستقیم به بازدیدکنندگان توسط اقشار متوسط و پایین جامعه ، راه اندازی واداره فعالیتهای مربوط به گردشگری توسط طبقات متوسط و پایین مانند کسب وکارهای کوچک و متوسط مقیاس اشاره کرد (همان). بر این اساس اعتقاد بر این است که توسعه گردشگری می تواند برای فعالان و صنعتگران صنایع دستی جوامع کمتر توسعه یافته فرصتی را در جهت بهبود وضعیت زندگی وکاهش فقر این جوامع به وجود آورد.

 

 

هال معتقد است حضور گردشگران در برخی مناطق موجب افزایش تولیدات محصولات بومی و صنایع دستی محلی شده است(هال و همکاران، 2001). همچنین توسعه گردشگری کمک شایانی در جهت حفظ هنر وصنایع دستی جامعه میزبان و جلوگیری از میان رفتن صنایع دستی کهن کرده است .(چاک وای،1385) برای تولیدات محلی مانند صنایع دستی جهت ارائه به گردشگران بازارهای جدیدی ایجاد می شود و علاوه بر آن این مساله در بهبود کیفیت صنایع دستی نیز موثر می با شد (تولایی ،1386).

 

 

صنایع دستی ایران نیز به عنوان یکی از قطب های اصلی صنایع دستی جهان_ به همراه چین وهند _ و همچنین به عنوان کشوری که دارای متنوع ترین محصولات صنایع دستی سنتی با سابقه درخشان و پرپیشینه خود مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. در سال2005 وتا ماه مارچ در حدود 1.2 میلیون گردشگر از ایران بازدید کرده اند که 440 میلیارد ریال صنایع دستی را به عنوان سوغات با خود به خانه برده اند.این صنعت(صنایع دستی) پنجمین صنعت سودآور کشور بوده و به صنعت چمدانی معروف است. مقامات رسمی تعداد ایرانیان شاغل در بخش صنایع دستی را 4 میلیون نفر اعلام کرده اند . این صنعت 3 درصد تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است  که طبعا در صورت وجود تقاضا برای صنایع دستی به دلیل کاربر بودن  و  هزینه کم سرمایه گذاری تعداد شاغلین در این بخش رو به فزونی خواهد گذاشت که این مساله خود میتواند دارای اثرات مثبتی در زندگی اقشار طبقات پایین ومتوسط جامعه که در این حوزه فعالیت میکنند وهمچنین کاهش مهاجرت به شهرها داشته باشد.

 

 

با وجود اینکه صنایع دستی ایران یکی از قطب های صنایع دستی جهان می باشد اما بر اساس نظرات کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین معاون محترم این سازمان، صنایع دستی در وضعیت بحرانی به سر می برد. 30 تا 40 درصد کارگاه های تولید صنایع دستی در طی سالهای 1390 و 1391 تعطیل شده اند. صنایع‌دستی در دنیا سالانه نزدیک به هزار میلیارد دلار گردش مالی دارد اما صادرات ایران رشد منفی داشته و کاهش ۱۴ درصدی در سال 1392را نسبت به سال قبل از خود را تجربه کرده است( وبسایت رسمی سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری).

 

 

حال مسئله این است که آیا توسعه گردشگری منجر به شکوفایی و رونق بخش صنایع دستی کشور می‏شود و       می تواند به بهبود وضعیت بحرانی صنایع دستی بیانجامد و اصولا توسعه گردشگری چه اثرات اقتصادی بر بخش صنایع دستی دارد. با توجه به اهمیت تاثیرات اقتصادی گردشگری بر بخش صنایع دستی (به عنوان بخش مهمی از فرهنگ مادی ایران) این تحقیق در نظر دارد با بررسی ادبیات و تجربیات دیگر کشورها و همچنین بررسی دیدگاه هنرمندان و صنعتگران  به مطالعه جنبه‏های مختلف اثرات اقتصادی توسعه گردشگری  بر بخش صنایع دستی ایران بپردازد.

 

 

 

 

 

2-1- اهمیت و ضرورت موضوع

 

 

توسعه گردشگری می تواند پیامدهای گوناگونی را در ابعاد اقتصادی در رابطه با بخش صنایع دستی در پی داشته باشد.اشتغال در تولید صنایع دستی برای اقتصادهای محلی بسیار مهم است.درآمد خانوارهای آسیایی که به تولید صنایع دستی مشغول می باشند بالاتر از خط فقر و میانگین ملی است چرا که خانوارهای هنرمند از منابع درآمد حاصل از کشاورزی و صنایع دستی به صورت توامان استفاده می کنند .

 

 

یکی از ضرورت های پرداختن به چنین موضوعی در کشور درحال توسعه ای نظیر ایران از آن جهت ناشی می شود که بیکاری و مهاجرت بی رویه روستائیان به شهرها از مهمترین مشکلات پیش روی مسئولان است . با درنظر گرفتن تاثیرات اقتصادی که توسعه گردشگری میتواند بر بخش صنایع دستی داشته باشد لزوم توجه مسئولین به توسعه گردشگری و صنایع دستی دو چندان می شود.

 

 

همچنان که اشاره شد صنایع دستی نقش با اهمیتی در اقتصاد و فرهنگ ایران دارد . عواملی از قبیل :عرضه محصولات مورد نیاز ، ارضاء تشنگی خلاقیت و زیبایی زندگی، فرصت‌های اشتغال و خود اشتغالی، کمک به صادرات غیر نفتی و کسب درآمد ارزی، این اهمیت را بخوبی توجیه میکند ( ضرغام ، 1385). با توجه به اهمیت این بخش باید توجه مسئولان به راه های گسترش این هنر صنعت ، که از جمله آنها توسعه گردشگری است، جلب شود. توسعه گردشگری با ایجاد تقاضا برای تولیدات صنایع دستی بومی ، میتواند پیامدهای گوناگون مثبتی را به وجود آورد .

در حالت كلی زنجیره تامین از دو یا چند سازمان تشكیل مى‌شود كه رسماً از یكدیگر جدا هستند و به وسیله جریان‌های مواد، اطلاعات و جریان‌هاى مالی به یكدیگر مربوط می ‌شوند. این سازمان‌ها می توانند بنگاه‌هایی باشند كه مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، انبارش، عمده فروشی و خرده فروشی تولید می ‌كنند. حتی خود مصرف كننده نهایی را نیز می ‌توان یكی از این سازمان‌ها در نظر گرفت.

 

 

برای رسیدن به اهداف زنجیره ی تامین ، سازمان ها و شرکت ها باید در زنجیره ی تامین خود به خلق ارزش بپردازند. ارزش از دید مشتری دارای مفاهیم گسترده ای است که ممکن است در هر محصول متفاوت باشد.

 

 

در دهه 60 و 70 میلادی ، سازمان ها جهت افزایش توان رقابتی خود تلاش می کردند تا با استاندارد سازی و بهبود فرآیند داخلی خود محصولی با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید کنند. در آن زمان تفکر غالب این بود که مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ ،پیش نیاز دست یابی به خواسته های بازار و در نتیجه کسب سهم بازار بیشتری است. لذا سازمان ها تمام تلاش خود را برافزایش کارایی معطوف می کردند.

 

 

در دهه ی 80 میلادی با افزایش تنوع در الگوهای مورد انتظار مشتریان ، سازمان ها به طور فزاینده ای به افزایش انعطاف پذیرش در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید برای ارضای نیاز های مشتریان علاقه مند شدند. در دهه ی90 میلادی ، به همراه بهبود در فرآیند های تولید و به کارگیری الگوهای مهندسی مجدد ،مدیران بسیاری از صنایع دریافتند که برای ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرآیندهای داخلی و انعطاف پذیری در توانایی شرکت کافی نیست ، بلکه تامین کنندگان قطعات و مواد باید موادی با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید کنند و توزیع کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکی با سیاست های توسعه بازار تولید کننده داشته باشند. با چنین نگرشی ، رویکرد های زنجیره تامین و مدیریت آن پا به عرصه وجود نهاد. از طرف دیگر با توسعه سریع فناوری اطلاعات در سال های اخیر و کاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تامین ، بسیاری از فعالیت های اساسی مدیریت زنجیره با روش های جدید در حال انجام است.

 

شیوه ی نگارش به این ترتیب بوده که ابتدا مفاهیم مرتبط با زنجیره ی تامین و ارزش به طور کامل توضیح داده شده و سپس به بیان استراتژی های زنجیره ی تامین پرداخته شد. سپس راه های مدیریت هزینه (که از مهم ترین راه های خلق ارزش  در زنجیره ی تامین است) مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور ابتدا منابع هزینه در زنجیره ی تامین شناسایی شده و سپس روش های مدریت هزینه و کاهش هزینه در زنجیره ی تامین مورد بحث قرار گرفت و در ادامه اهمیت ارزیابی مدیریت زنجیره ی تامین و خلاصه چند روش برای ارزیابی آن مورد بررسی قرار گرفت. هم چنین در هر جا که نیاز بوده، مناسب با موضوع ، تجربیات شرکت های مختلف و دلایل موفقیت آن ها مورد بررسی قرار گرفتند.

 

 

۱–۲– ضرورت انجام تحقیق

 

 

اهمیت مطالعه بر روی زنجیره تامین معکوس(RSCM) در سال های اخیر به چند دلیل افزایش یافته است که در این قسمت برخی از این دلایل را بیان می کنیم:

 

 

در بسیاری از مواقع مقدار محصولات برگشتی می تواند زیاد باشد،تا حدی که در برخی از صنایع تجربه برگشت بیش از 50% فروش را داریم.

 

 

با بکارگیری زنجیره تامین معکوس فرصت های فروش در بازارهای ثانویه و جهانی نسبت به حالتی که  به محصولات فروخته شده خدماتی ارائه نشود،افزایش چشمگیری خواهد داشت.

 

 

قوانین بازگرداندن خراب شده ها در چند سال اخیر بخصوص در اتحادیه اروپا و امریکا توسعه پیدا کرده است،بهمین دلیل شرکت های تجاری نیازمند هستند که بصورت موثر کل عمر محصول را مدیریت کنند.

 

 

مشتری ها توانستند به شرکت ها فشار بیاورند،تا مسئولیت محصولاتی را که خراب می شوند را بپذیرند.

 

 

ظرفیت مکان های دفع زباله محدود وگران هستند،به همین علت به جای  دور ریختن محصولات معیوب گزینه های دیگری مانند مونتاژ و ساخت مجدد و … بسیار رایج شده است.

بسیاری از محققان شیوع حواسپرتی در کودکان کم توان ذهنی را تصدیق می کنند. میزان شیوع اختلال کمبود توجه[1] بر طبق آمار “انجمن روانپزشکی امریکا[2]”در کم توانان ذهنی 9 الی 18 برابر بیشتر از جمعیت عادی است (لم لن تایر[3]، 2000). توجه برای عملکردهای شناختی بسیار اساسی است و برای یادگیری و اکتساب مهارت های شناختی-رفتاری- اجتماعی و زبان ضروری به شمار می رود. توجه کردن و توجه ترکیبی از فرایندهای درونی در یادگیری است. بسیاری از یادگیرندگان استثنایی می توانند ببینند و بشنوند، اما بسیاری از آن ها چیزهایی را که از آن ها می خواهیم، نمی توانند انجام دهند. بسیاری از آن ها ظرفیت نگهداری آنچه را که یاد می گیرند، دارند اما این کار را انجام نمی دهند، زیرا که توجه نمی کنند (کریمنز، 2006).

 

 

کریمنز (2006) به نقل از وود[4] و لازاری[5] (1997) توجه را اینگونه تعریف می کند: توانایی تمرکز بر روی یک محرک و نگهداری این توجه در طول یک مدت خاص؛ آنها چهار مقوله متفاوت از کمبود توجه را که در دانش آموزان کم توان ذهنی معمول است، شرح می دهند که توجه بیش از اندازه[6]، توجه کمتر از اندازه[7]، درجاماندگی[8] و حساسیت بالابه اطلاعات نام دارد.توجه بیش از اندازه که انتقال در آن به سختی صورت می گیرد، زمانی است که کودک نمی تواند به راحتی توجه خود را از یک فعالیت به فعالیت دیگر انتقال دهد. توجه کمتر از اندازه به طور معمول با عنوان حواسپرتی شناخته شده است. این بدان معنی است که نمی تواند بین آن چیزی که مهم است و آن چیزی که مهم نیست، تفاوت قائل شود. درجاماندگی شامل گیر کردن در یک فعالیت، لغت یا اصطلاح تکراری است و حساسیت بالا به اطلاعات زمانی است که اطلاعاتی که توسط حواس دریافت می شود، توسط محرک های دیگر مسدود می شود و تمرکز کردن روی عملی که در دست است را غیر ممکن می سازد.

1-2- طبقه ­بندی تشنج­های صرعی. 2

 

 

1-3- مکانیسم تشنج­های صرعی. 4

 

 

1-4- کانال­های یونی دخیل در صرع. 5

 

 

1-4-1-  کانال­های کلسیمی T- Type. 6

 

 

1-5- داروهای کنترل صرع. 7

 

 

1-5-1-  مکانیسم عملکرد اتوسوکسیماید. 8

 

 

1-6-  مکانیسم­های اساسی عوارض جانبی داروهای ضدصرع در دوران جنینی. 9

 

 

1-7- افسردگی. 10

1-7-1- ارتباط صرع و افسردگی.. 11

 

 

1-7-2-  علل بروز. 11

 

 

1-7-3- ساختارهای مغزی مشترک در افسردگی و صرع. 12

 

 

1-7-4- داروهای ضدصرع و رفتارهای شبه افسردگی.. 14

 

 

1-7-5-  نقص انتقال سروتونرژیک و افسردگی.. 14

 

 

1-8- فلوکستین. 15

 

 

1-8-1- تنظیم انتقال سروتونرژیک توسط فلوکستین.. 16

 

 

1-9- هسته سجافی پشتی. 18

 

 

1-9-1- ارتباط هسته سجافی پشتی و افسردگی.. 18

 

 

1-10- اضطراب.. 19

 

 

1-10-1- نواحی مغزی دخیل در اضطراب.. 19

 

 

1-11- مرگ سلولی. 20

 

 

1-12- آپاپتوز 21

 

 

1-12-1-  نقش آپاپتوز. 22

 

 

1-13- کاسپازها 22

 

 

1-13-1-  انواع کاسپازها 23

 

 

1-13-2- کاسپاز 3.. 23

 

 

فصل دوم : بر تحقیقات گذشته

 

 

2- مرروی بر تحقیقات گذشته. 11

 

 

2-1- اثرات جانبی دریافت داروهای ضدصرع بر تکوین و عملکرد مغز 11

 

 

2-2-  عوارض مصرف اتوسوکسیماید و سایر مهارکننده­های کانال­های کلسیمی. 14

 

 

2-3- هدف.. 16

 

 

فصل سوم : مواد و روش­ها

 

 

3- مواد و روش­ها 56

 

 

3-1- مواد مورد نیاز 56

 

 

3-2- وسایل و دستگاه­ها 57

 

 

3-3- روش انجام کار 57

 

 

3-4- آزمون حرکتی Open field. 59

 

 

3-5- ماز بعلاوه مرتفع. 61

 

 

3-6- آزمون شنای اجباری. 62

 

 

3-7- آماده­سازی محلول­های پرفیوژن. 64

 

 

3-7-1- پرفیوژن و خارج کردن مغز از جمجمه. 64

 

 

3-7-2- برش‌گیری.. 65

 

 

3-7-3- ایمونوهیستوشیمی.. 66

 

 

3-7-4- مطالعه میکروسکوپی.. 67

 

 

3-8- آنالیز آماری. 67

 

 

فصل چهارم : نتایج

 

 

4- نتایج. 69

 

 

4-1 مطالعه فعالیت حرکتی. 69

 

 

4-2- اضطراب.. 71

 

 

4-3- تأثیر دریافت اتوسوکسیماید بر آزمون شنای اجباری. 72

 

 

4-4- اثرات دریافت اتوسوکسیماید در دوره­ی تکوین بر ناحیه­ی سجافی پشتی. 78

 

 

 

 

 

فصل پنجم : بحث و نتیجه­گیری

 

 

5- بحث و نتیجه­گیری. 83

 

 

منابع و مأخذ………………………………………………………………………. 86

 

 

 

 

 

 فهرست نمودارها

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                         صفحه

 

 

نمودار 4-1-  مقایسه میانگین تعداد دفعات عبور از خطوط موش­های نر در گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در آزمون .Open field. 69

 

 

نمودار 4-2- مقایسه میانگین تعداد دفعات عبور از خطوط موش­های ماده در گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در آزمون .Open field. 70

 

 

نمودار 4-3-  مقایسه میانگین مدت زمان حضور در بازوی باز در موش­های نر گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ماز بعلاوه مرتفع. 71

 

 

نمودار 4-4- مقایسه میانگین مدت زمان حضور در بازوی باز در موش­های ماده  گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ماز بعلاوه مرتفع. 72

 

 

نمودار 4-5-  مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز اول بین موش­های نر گروه­های کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 73

 

 

نمودار 4-6- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز اول بین  موش­های ماده گروه­های کنترل و دریافت

 کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 74

 

 

نمودار 4-7- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز دوم بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 75

 

 

نمودار 4-8- مقایسه میانگین مدت زمان عدم تحرک در آزمون شنای اجباری در روز دوم بین موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 76

 

 

نمودار 4-9- مقایسه میانگین دفعات غوص در آزمون شنای اجباری در روز اول بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 77

 

 

موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید. 78

 

 

نمودار 4-11- مقایسه میانگین تعداد نورون­های CSP+ بین موش­های نر گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ناحیه هسته سجافی پشتی. 79

 

 

نمودار 4-12- مقایسه میانگین تعداد نورون­های CSP+ بین موش­های ماده گروه کنترل و دریافت کننده ساخارین و اتوسوکسیماید در ناحیه هسته سجافی پشتی. 80

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل­ها

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                                صفحه

 

 

شکل 1-1- ساختار مولکول اتوسوکسیماید. 9

 

 

شکل1-2- ساختار مولکول فلوکستین.. 16

 

 

شکل 3-1- تست اسمیر (اسپرم­های موش صحرایی) 59

 

 

شکل 3-2- دستگاه تست فعالیت حرکتی.. 60

 

 

شکل 3-3- دستگاه ماز بعلاوه مرتفع.. 61

 

 

شکل 3-4- آزمون شنای اجباری.. 63

 

 

شکل 3-5- پرفیوژن.. 65

 

 

شکل 4-1-  هسته سجافی پشتی در گروه­های کنترل، شاهد و تیمار. 81

 

 

مقدّمه

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- صرع

 

 

 

 

 

صرع یک اختلال پیچیده عصبی می‌باشد که 1 تا 2 درصد از کلّ جمعیت جهان را مورد تأثیر قرار داده است. عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی، شوک عاطفی، اختلالات متابولیک، الکل، تومورهای مغزی و مشکلات عروقی مغز از مهمترین عوامل زمینه‌ساز صرع هستند. صرع معمولاً قابل کنترل اما غیر قابل درمان است(Cascino, 1994) . تشنج مشخّصه اصلی صرع است و بیانگر فعّالیت نورونی غیر­طبیعی و بیش از حدّ مغز می­باشد که با یک الگوی خودبخودی، تکرار شونده و غیر قابل پیش‌بینی بروز می­کند (Stafstrom, 2003). البته، تشنجی را مشخّصه صرع می‌دانیم که بدون عامل برانگیزنده خاصّی مثل افت قند خون و تب ظاهر شود.

 

 

طبقه ­بندی تشنج­های صرعی

 

 

 

 

 

طبقه ­بندی تشنج­های صرعی در سال 1981 توسط اتّحادیه بین­المللی مبارزه با صرع صورت گرفت (Okuma, 2004). این طبقه­بندی بر اساس بیان بالینی تشنج و تصویر الکتروانسفالوگرام در طول و بین تشنج­ها به دست آمده است. تقسیم­بندی عمده در این طبقه­بندی شامل
تشنج­های جزئی و فراگیر است. در تشنج­های جزئی، تخلیه­های الکتریکی غیر­طبیعی در
ناحیه­ای موضعی از مغز شروع می­شوند. علائم، وابسته به آن بخشی از مغز است که تحت تأثیر قرار می­گیرد. این تخلیه­ها ممکن است موضعی باقی بمانند، یا ممکن است به سایر نقاط مغز گسترش یابند و تشنج­ها فراگیر شوند (تشنج­های فراگیر ثانویه[1]). در تشنج­های فراگیر، تشنج­ها در هر دو نیمکره مغز به طور همزمان شروع می­شوند. تشنج­های جزئی بیشتر در این چارچوب شرح داده می­شوند که اگر هوشیاری تحت تأثیر قرار نگیرد تشنج ساده[2] و اگر هوشیاری تحت تأثیر قرار گیرد تشنج پیچیده[3] نامیده می­شود. تشنج­های فراگیر بیشتر بر اساس اینکه به چه شیوه­ای بدن را تحت تأثیر قرار می­دهند توصیف می­شوند، با این حال در همه آن­ها از دست دادن هوشیاری وجود دارد. این­ها شامل تشنج­های غائب[4]، میوکلونیک و تونیک – کلونیک
می­باشند (Morimoto et al., 2004). تشنج ژنرالیزه از نوع غائب که در اصل “Petit mal” نامیده می­شود، یکی از چندین نوع تشنج است که در اواخر قرن هجدهم در فرانسه به عنوان”little illness” معرفی شد (Daly, 1968).

 

 

از هر هفده کودک مبتلا به صرع حدود ده کودک مبتلا به صرع غائب هستند. این اختلال عصبی در بین کودکان 5 تا 15 ساله که زمینه قوی ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری را دارند شایع­تر است. این بیماری به واسطه دوره­های کوتاه ناخودآگاهی که در آن هوشیاری مختل می­شود مشخص شده است. صرع غائب، فاقد دوره­های تشنج شدید بوده و در ثبت الکتروانسفالوگرافی به صورت دوره‌ای از فعالیت نورونی هماهنگ و یک الگوی اسپایک و امواجی با فرکانس تقریبی سه هرتزی مشخص می­شود. تحریک­پذیری بیش از حدّ قشر مغز و بر همکنش آن با تالاموس مولّد الگوی ریتمی شاخص صرع غائب در حلقه تالاموکورتیکال است که در آن دوره­های فعالیت انفجاری ریتمیک، حاصل اختلال در فعالیت نورون­های گابائرژیک هسته­های تالاموکورتیکال است که کانال­های کلسیمی نوع  Tبا آستانه پایین یک نقش مرکزی در ایجاد این الگو ایفا می­کنند (Coulter et al., 1989).

 

 

جهش در زیر واحد γ2 رسپتورهای  GABAبا کاهش بیان این زیر واحد همراه خواهد بود. نتیجه‌اش کاهش وقایعی در قشر سوماتوسنسوری است که توسط رسپتور GABAA میانجی‌گری می­شود و این امر مرتبط با صرع غائب در کودکان است
(Mcdonald et al., 2010).

 

 

به دلیل تعدادی از اختلالات مرتبط با تشنج غائب، درمان دارویی برای کودکان مبتلا به این بیماری موردنیاز است. در حال حاضر داروهای صرع غائب شامل والپروات سدیم[5]، اتوسوکسیماید[6] و لاموتریژین[7]  است (Matricardi et al., 2014).

 

 

[1] Secondry generalized seizures

 

 

[2] Simple seizure

 

 

[3] Complex seizure

 

 

[4] Absence seizures

 

 

[5] Valproate sodium

 

 

[6] Ethosuximide

 

 

[7] Lamotrigine

صرع از جمله اختلالات سیستم عصبی مرکزی است که در آن یک ناحیه محدود مغزی و یا نواحی گسترده­ای از مغز فعالیت­های کنترل نشده خود­بخودی نشان می­دهند. این بیماری مجموعه­ای از سندرم­های جداگا­نه است که یا اولیه­اند ویا متعاقب صدما­ت مغزی به وجود می­آیند. کانون صرع­زا می­تواند به وسیله فاکتورهای متفاوت و متنوع ژنتیکی و محیطی ایجاد شود (Cavalheiro et al., 1991; Lopez da Silva et al., 1992). شواهدی مبنی بر دخالت تغییر در سیستم­های نوروترنسمیتری مختلف به ویژه گلوتامات، آسپارتات و گابا در ایجاد صرع وجود دارد (Pinto et al., 2005). به طور کلی تغییر در الگوی فعالیت سیناپس­ها و مختل شدن عملکرد کانال­های یونی، بعنوان مکانیسم­های اصلی زمینه­ساز حمله­های صرعی شناخته شده­اند (Nobels, 2003; Wuttke and Lerche, 2006).

 

 

اسانس­های گیاهی[1] و انواع عصاره­های گیاهی از رایج­ترین فراورده­های استخراجی از گیاهان هستند که در طب سنتی و نوین جهت درمان صرع مصرف می­شوند. اسانس­های روغنی به دلیل تبخیر شدن در دماهای معمولی روغن­های فرار نیز نامیده می­شوند. ترپن­ها و فنیل­پروپانوئیدها دو دسته گسترده از اسانس­های روغنی هستند (de Almeida et al., 2011). این محصولات حاوی طیف وسیعی از ترکیبات با ویژگی­های ساختمانی متنوع هستند که برخی از آنها قادرند از بروز الگوی فعالیت صرعی در نورون­ها جلوگیری کنند. اثرات درمانی چنین ترکیباتی غالباً برایند برهم کنش و تاثیر چندین ترکیب است که می­توانند تقویت کننده (سینرژیک) یا مخالف هم باشند. تصور عمومی مبنی بر بی­ضرر بودن فراورده­های گیاهی باعث شده که در بسیاری موارد بیماران به خود درمانی با چنین محصولاتی روی آورند و حتی پزشک معالج خود را از مصرف چنین ترکیباتی آگاه نکنند که می­تواند برهم­کنش نامطلوب با داروهای تجویز شده توسط پزشک را به دنبال داشته باشد (Spinella, 2001; Ruha et al., 2003). شناسایی مکانیسم­های دخیل در اثرات فراورده­ای گیاهی با پتانسیل درمانی می­تواند ضمن کمک به کاربرد موثرتر آنها در درمان صرع از بروز برهم­کنش­های نامطلوب نیز جلوگیری نماید.

 

 

مونوترپن­ها از جمله رایج­ترین ترکیباتی هستند که هم در فراورده­های گیاهی با اثر صرع زا[4] و هم فراورده­هایی با اثرات ضد صرعی حضور دارند (Burkhard et al., 1999). این ترکیبات با فرمول مولکولیC10H16  به طور وسیعی در گیاهان و به ویژه در اسانس­های روغنی یافت می شوند (Ishida, 2005) و با تعدیل سیستم گاباارژیک و گلوتاماترژیک اثرات ضد صرعی خود را اعمال می­کنند (Sayyah et al., 2004). به برخی از مونوترپن­ها از جمله لینالول[5]، اوجنول[6]، منتول[7] و لیمونن[8] اثرات ضد­صرعی نسبت داده شده است (Burkhard et al., 1999).

 

 

لینالول، مونوترپنی است که به عنوان ترکیب اصلی در بسیاری از اسانس­های روغنی معطر وجود دارد. مطالعات متعددی تاثیر آرام­بخشی و ضد صرعی لینالول را گزارش کرده­اند. گیاهانی مانند گشنیز Coriandrum sativum و برگ­بو Laurus nobilis که در طب سنتی به عنوان ترکیبات ضد تشنج به کار رفته و اثرات ضد صرعی آنها تایید شده حاوی لینالول هستند (Elisabetsky et al., 1995; Sayyah et al., 2002). اثرات آرام­بخشی و خواب­آوری روغن Aniba rosaeodora، به میزان بالای لینالول در آن نسبت داده شده است (de Almeida et al.,

 2009a).

 

 

رسپتورهای NMDAنقش کلیدی در تولید وگسترش حملات صرعی دارند. جلوگیری از رهایش و تاثیر تحریکی گلوتامات از طریق مهار رقابتی رسپتورهای NMDA به عنوان مکانیسم اصلی اثرات ضد صرع این مونوترپن پیشنهاد شده است. در تحقیقات مختلف نشان داده شده است که لینالول اثر ضد تشنجی خود را از طریق اثر مهاری روی متصل شدن گلوتامات در کورتکس موش صحرایی و تاثیر بر روی انتقالات گاباارژیک و گلوتامات ارژیک ایجاد می­نماید  (Brum et al., 2001). de Almedia وهمکاران با توجه به تاثیر این روغن در کاهش تحریک­پذیری عصبی و کاهش دامنه­ پتانسیل عمل در عصب سیاتیک و نظر به فقدان رسپتورهای NMDA یا گابا در تنه­ی عصب پیشنهاد کرده­اند که این تاثیر تا حدودی از طریق تاثیر بر کانال­های یونی مانند مهار کانال­های سدیمی وابسته به ولتاژ یا افزایش کنداکتانس پتاسیمی اعمال می­شود (de Almedia et al., 2009). از آن جایی که تعدیل کانال­های وابسته به ولتاژ به وسیله داروها یک اصل درمانی است، لینالول ممکن است از این طریق با فرآیندهای سلولی مرتبط با صرع تداخل نماید  .(Altrup et al., 2003)

 

 

 

 

 

[1]Essential oils

 

 

[2] Terpens

 

 

[3] Phenylpropanoids

 

 

[4] Epileptogene

 

 

[5] linalool

 

 

[6] Eugenol

 

 

[7] Menthol