وبلاگ

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

امروزه رقابت شدیدی بین ورزشکاران در کشورهای مختلف برای کسب عنوان‌های قهرمانی در بازی‌های المپیک، جهانی و قاره‌ای وجود دارد و تلاش برای بهبود عملکرد ورزشکاران، دانشمندان علوم ورزشی را نیز به فعالیت بیشتر در این بخش واداشته و پژوهش در علوم ورزشی را فزونی بخشیده است. طی سالیان اخیر بررسی مزایا و تأثیرات مثبت و منفی مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای بر عملکرد ورزشی در کانون توجه صاحب‌نظران رشته علوم ورزشی قرار گرفته است. همچنین با توجه به سخت گیری‌های آژانس بین‌المللی ضددوپینگ در مورد مصرف مواد و ترکیبات ممنوعه، توجه محققان و ورزشکاران به مکمل‌های غذایی و ترکیبات گیاهی جلب شده است تا شاید به کمک آنها بتوانند عملکرد ورزشی را بهبود ببخشند و در رقابت های ورزشی نتیجه بهتری کسب کنند.

 

 

اولین نوشته‌ها در زمینه گیاهان دارویی به حدود 5000 سال پیش به زمان سومری‌ها باز می‌گردد. بنابراین قرن‌هاست که مردم از گیاهان برای بهبود و سلامت خویش استفاده می‌کنند. در طول تاریخ گیاهان به عنوان غذا یا دارو در جهت درمان و یا پیشگیری استفاده شده‌اند (swerdiow, 2000). گیاهان دارویی به دلیل وجود مواد موثر و همراه بودن آنها با مواد دیگر پیوسته از یک حالت تعادل بیولوژیک برخوردار می‌باشد بنابراین مصرف به اندازه آن‌ها در بدن انباشته نشده و اثرات جانبی به بار نمی‌آورد.

 

 

گیاهان دارویی امروزه به شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته‌اند و مطالعات زیادی بر روی آنها به منظور تولید داروهای مختلف و جدیداً مکمل‌های غذایی صورت گرفته است که استفاده از برخی از آنها به شکل مکمل باعث بهبود عملکرد ورزشی و برخی تأثیر مثبتی نداشته‌اند. ابراهیم و همکاران (2000) نشان دادند مکمل سیر به دلیل جلوگیری از تجمع پلاکتها و فعال شدن فاکتورهای فیبرینولیز و افزایش سیالیت خون باعث افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی (VO2max) می‌شود. درمطالعه‌ای که بر جینسینگ انجام شد به این نتیجه رسیدند که مصرف روزانه 200 میلی‌گرم مکمل جینسینگ به مدت ٣ هفته در جوانان سالم با توان ورزشی متوسط و رژیم غذایی معمولی اثر قابل توجه و معنی‌داری در افزایش VO2max نداشته است ( jason et al., 1996).

 

 

1-1- تعریف مسئله

 

 

استقامت قلبی _تنفسی ضمن اینکه از عوامل مهم تندرستی است یکی از اجزای اصلی آمادگی جسمانی است که سهم بسزایی در افزایش قابلیت‌های ورزشکاران، خصوصاً در ورزش‌های استقامتی دارد. آمادگی قلبی_تنفسی توانایی قلب برای ارسال حجم کافی خون غنی از اکسیژن به سمت عضلات و مصرف هر چه بیشتر آن در حین فعالیت جسمانی است. برای بهبود آمادگی قلبی_تنفسی همراه تمرینات منظم و تغذیه مناسب، استفاده از برخی مکمل‌های مجاز می‌تواند مفید واقع شود. از جمله روش‌های موجود برای افزایش استقامت قلبی _عروقی استفاده از مکمل‌های کربوهیدراتی، مصرف ویتامین‌ها، بارگیری سدیم بی‌کربنات، استروییدهای آنابولیکی، موسیقی، … می‌باشد. علاه بر موارد ذکر شده، استفاده از مکمل‌های گیاهی نیز جهت بهبود استقامت قلبی_تنفسی به علت اثر بخشی مثبت و عوارض کمتر اخیراً مورد توجه زیاد محققین قرار گرفته است. از این گونه گیاهان می‌توان به زعفران، گوارنا، سیر، جینسینگ، جینگوبیولبا، مریم گلی، زیره کوهی و … اشاره کرد.

 

 

زعفران با نام علمی (Crocus sativus) و نام عمومی (saffron) از خانواده زنبقیان (iridaceas) گیاهی علفی، چند ساله، بدون ساقه که ریشه پیازی دارد و به گل سلامتی، سلطان ادویه ها و طلای سرخ معروف است. کلاله خشک آن به عنوان طعم دهنده و چاشنی غذایی در اکثر کشورهای جهان مصرف می شود.

 

 

زعفران علاوه بر این که یک چاشنی غذایی پر مصرف است، اثرات فارمالوژیک متعددی نیز دارد و یک دارویی قوی محسوب می‌شود زیرا با مقادیر کم روزانه 100میلی گرم زعفران یا 30 میلی‌گرم پودر عصاره هیدروالکلی زعفران از راه خوراکی در انسان می‌تواند اثرات فارماکولوژیک قابل توجه ایجاد کند (کیان بخت، 2008).

 

 

عصاره زعفران شامل ترکیبات زیادی از جمله α-کروستین[1]، کروسین­ها که شامل کروسین[2]، دی کروستین[3]، تریکروستین[4]، پیکرو کروستین[5]و سافرانال[6] است. کاروتونوییدهای مانند بتاکاروتن و لیکوپن و گزانتن و ویتامین ها به خصوص ریبوفلاوین و تیامین نیز در زعفران یافت می­شود. کروسین، کروستین و سافرانال مواد موثر اصلی زعفران هستند که فعالیت های فارماکولوژیکی و اثرات درمانی را به آنها نسبت می‌دهند (کیان بخت، 1387).

 

 

زعفران به علت قدمت طولانی در طب سنتی از ارزش خاصی برخوردار است و به همین جهت نیز مبنای تحقیقات علمی جدید قرار گرفته و خواص آن در تحقیقات فراوانی مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهشهای جدید نشان می‌دهند که زعفران و مواد موثر آن دارای اثرات حفاظت کننده قلب (رضوی و همکاران،1392)، ضدتوموری (Premkumar et al., 2003)، آنتی اکسیدانی(Pham & Cormier, 2000)، تقویت کننده حافظه و یادگیری (abe & Satio, 2000)، ضد درد و ضد التهاب (اربابیان و همکاران، 2009)، ضد تشنج (حسین زاده و طالب‌زاده،2006)، ضد افسردگی (آخوندزاده و همکاران، 2006)، پایین آورنده فشار خون (ایمن شهیدی و همکاران، 2009)، کاهش دهنده قند و چربی خون (Sheng et al., 2006) و افزایش دهنده اکسیژن رسانی به بافتها (Grisolia, 1974)، گشاد کننده برونش (بسکابادی و اصلانی، 2000) و … است. همچنین در طب سنتی ذکر شده است که زعفران قادر است سلامت قلب و عروق را تأمین نماید (رضوی و همکاران، 1392).

امام قریشی و همکاران در سال (1390) در تحقیقی با عنوان اثر تجویز تحت مزمن عصاره‌های آبی و هیدروالکلی زعفران استهبانات فارسی بر تست شنا در موش سوری نشان دادند که تجویز عصاره آبی و همچنین عصاره الکلی زعفران باعث افزایش زمان شنا کردن در موش سوری گردید و علت آن را اثر ضد افسردگی زعفران و تأثیر آن به سیستم اپی‌نفرین عنوان داشته­اند.

 

 

 

 

در تحقیق فاتحی و همکاران (2006) عصاره اتانولی و آبی زعفران فشار متوسط خون شریانی را در موش صحرایی بیهوش شده کاهش داد که علت آن را تأثیر عصاره زعفران به مقاومت محیطی عروق دانسته اند.

 

 

نتایج تحقیق بسکابادی و همکاران (2006) نشان داد که زعفران به تراشه جدا شده خوکچه هندی اثر اتساعی نسبتا قوی داشته که قابل مقایسه و حتی بالاتر از تیوفیلین است و سافرانان تا اندازه‌ی مسئول این اثر زعفران بوده است. در مطالعاتی نشان داده شد که کروسین خاصیت ضد آترواسکلروز دارد و مانع از افزایش تری گلیسریدها، LDL، کلسترول در سرم خون می‌شود.

 

 

نتایج پژوهش معمارباشی و رجبی (1391) که بر روی 24 نفر از دانشجویان غیر فعال دانشگاه محقق انجام شد نشان داد که مصرف 300 میلی گرم سرگل زعفران به مدت ده روز مانع از کاهش حداکثر قدرت ایزوتونیک و ایزومتریک متعاقب یک جلسه فعالیت عضلانی اکسنتریک می‌شود. که دلایل احتمالی این افزایش نیرو را آثار متسع کننده عروق، احتمال خون رسانی بهتر به عضلات و نیز افزایش اکسیژن رسانی بر اثر زدایش رادیکالهای آزاد عضله بر اثر مصرف زعفران دانسته­اند.

 

 

یافته‌های پژوهشی نشان داد که مصرف مکمل زعفران همراه با فعالیت شدید بدنی باعث افزایش آنزیم سوپراکسایددیسموتاز و کاهش آنزیم کاتالاز می‌شود     (مرادی و همکاران 1390).  

 

 

سوپر اکساید دیسموتاز و کاتالاز 2 آنزیم هایی هستند که می‌توانند رادیكال آزاد اکسیژن ناشی از زنجیره انتقال الکترون را تجزیه نمایند و مهمترین عملکرد آنها در قلب، برداشت رادیکال آزاد است که از این طریق می توانند به سلامت و عملکرد قلب کمک کنند.

 

 

با توجه به خواص فوق العاده مفید زعفران و مواد موثره آن و تأثیرات مطلوبی که بر سلامت سیستم قلبی_تنفسی دارد و به دلیل این که هیچ پژوهشی در زمینه تأثیر زعفران بر فاکتورهای استقامت قلبی_تنفسی صورت نگرفته است، تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر مصرف مکمل زعفران بر شاخص‌های استقامت قلبی- تنفسی طراحی و اجرا شده است.

 

 

2-1- فرضیات تحقیق

 

 

1- مصرف زعفران بر ضربان قلب پیش آزمون دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

2- مصرف زعفران بر ضربان قلب پس آزمون دختران غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

3- مصرف زعفران برآستانه تهویه (VT) دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

4- مصرف زعفران بر زمان واماندگی دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

5- مصرف زعفران بر فشار خون سیستولیك دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

6- مصرف زعفران بر فشار خون دیاستولیك دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

7- مصرف زعفران برتبادل تنفسی (RER) دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

8- مصرف زعفران برحداکثر اکسیژن مصرفی (VO2MAX) دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی­داری دارد.

 

 

9- مصرف زعفران بر نقطه شکست ضربان قلب دختران جوان غیر فعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

10- مصرف زعفران بر مقادیر حداکثر نبض اکسیژن ((o2pulse دختران جوان غیرفعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

11- مصرف زعفران بر میزان METSحین اجرای تست بروس دختران جوان غیرفعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

12- مصرف زعفران بر میزان اکسیداسیون کربوهیدرات حین اجرای تست بروس دختران جوان غیرفعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

13- مصرف زعفران بر میزان اکسیداسیون چربی حین اجرای تست بروس دختران جوان غیرفعال تأثیر معنی‌دار دارد.

 

 

3-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

 

موفقیت و پیروزی در رقابت‌ها و فعالیت‌های ورزشی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله تمرین و ویژگی‌های ژنتیکی باشد. تغذیه مناسب و استفاده از مکمل‌های مجاز از جمله عوامل دیگری است که می‌تواند کارایی و عملکرد افراد را تحت تأثیر قرار دهد به عنوان مثال استفاده از کافئین ممکن است باعث افزایش کارایی ورزشکاران استقامتی گردد (دشتی و همکاران، 1387). ورزشکاران تمایل زیادی برای مصرف مکمل‌های که بتوانند انرژی مورد نیاز فعالیت‌های طولانی مدت را تأمین کنند، دارند حال آنکه استفاده از برخی مکمل‌های ورزشی عوارض جانبی برگشت ناپذیری دارند و حتی مصرف برخی مکمل‌های غذایی در ورزشکاران به خصوص در سطوح بالا منجر به دوپینگ ناخواسته می­شود. بنابراین امروزه تحقیقات زیادی به منظور تهیه مکمل‌های ورزشی با بیشترین بازدهی و کمترین عوارض صورت گرفته است. گیاهان دارویی از قدیم به عنوان منابع مهم درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند و امروزه به شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته است. زعفران در ایران دارای وسعت کشت زیادی است و به عنوان چاشنی و ادویه توسط عموم مردم استفاده می‌شود. دانشمند و پزشک بزرگ (ابوعلی‌سینا) استفاده گیاه زعفران را به عنوان دارو بسیار توصیه کرده است (مرادی وهمکاران، 1391).

 

 

کروستین که یکی از ترکیبات موجود در زعفران است می‌تواند انتشار اکسیژن را به بافت‌های مختلف افزایش دهد. کروستین در آزمایشات مختلف سرعت انتشار اکسیژن را در پلاسما در عرضه اکسیژن به سلول‌های آندوتلیال مویرگ‌ها در سگهای دچار آسیب تجربی نخاع، گربه‌های دچار آسیب مغزی ناشی از سرما را افزایش داده است (کیان بخت، 2008). همچنین کروستین در موش‌های صحرایی که 40 درصد خونشان را به علت خون‌ریزی از دست داده بودند انتشار اکسیژن، جذب اکسیژن توسط عضلات، اکسیژن مصرفی کل بدن را افزایش داده است (seyde،1986).

 

 

حسین‌زاده و همکاران (1388) در مطالعات خود اظهار داشتند که تزریق داخل وریدی عصاره آبی کلاله زعفران سبب کاهش فشار خون در موش‌ها می‌شود. همچنین زعفران یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است که از آسیب سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند. مصرف 6 هفته زعفران به مقدار 100 میلی‌گرم به صورت محلول در شیر منجر به بهبود وضعیت آنتی‌اکسیدانی خون بیماران مبتلا به بیماری کرونر قلبی شده است (verma and bordia, 1998). نتایج تحقیقی که توسط حسین‌زاده و همکاران (1383) انجام شد نشان داد که عصاره الکلی و آبی زعفران زمان بی‌تحرکی را کاهش، مدت زمان شنا کردن را افزایش و زمان بالا رفتن را کاهش می‌دهد.

 

 

در همین راستا و با توجه به ارزش غذایی زعفران و کاربرد وسیع آن در علوم داروسازی و گزارش‌های موجود در مورد تأثیرات آن به سیستم عصبی، فشار خون، سیستم قلبی‌عروقی و دستگاه تنفسی و همچنین افزایش زمان عملکرد در موشها، حال این تحقیق با هدف پاسخ‌گویی به این پرسش که مصرف زعفران چه تأثیری بر متغیرهای استقامت قلبی تنفسی دارد طراحی و اجرا شده است.

 

 

1.α- Crocetin

 

 

2.crocin

 

 

3.Dicrocin

 

 

4.tricrocin

 

 

5.pcrocrocin

 

 

6.safranal

پیش از این پیتر و همکاران[2] (2000) دریافتند که شکاف کیفیت خدمات از منظر دانشجویان شاغل به تحصیل بیشتر از فارغ التحصیلان درک می شود (پیتر و همکاران، 2000)، مطالعه چو[3] (2004) درمورد کیفیت خدمات آموزشی در تمامی ابعاد کیفیت به شکاف منفی دست یافت (چو، 2004) ، دیان[4] (1999) در مطالعه ای محسوس بودن، همدلی و قابلیت اطمینان خدمات را مهمترین مسائل برای بیماران ذکر کرد(دیان، 1999). همچنین در ایران نیز کاووسی وهمکاران (1392)، غلامی و همکاران (1390)، آقاملایی و همکاران (1387)، رنجبر و همکاران (1389) به بررسی تحلیل شکاف کیفیت خدمت پرداخته اند که تمامی آنها در مراکز درمانی و بیمارستانی به شکاف منفی در تمامی ابعاد کیفیت خدمات پی بردند.

 

طی دهه اخیر، توجه بسیاری از مدیران و محققان به کیفیت خدمات و شیوه های اندازه گیری و پایش معطوف شده است. اما آنچه که شاهد هستیم بیشتر تحقیقات در این زمینه در سازمانهای خدمات درمانی، بخش آموزشی و بانکها انجام شده و توجه کمتری به سازمان های ورزشی شده است. از این رو در این تحقیق ضمن معرفی مفهوم کیفیت خدمات و اهمیتی که در سازمان های موفق پیدا کرده است، به کمک یکی از معتبر ترین این مدلها (الگوی سروکوال) وضعیت کیفیت خدمات را در اداره ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد ارزیابی می نماییم. لذا در این تحقیق، محقق به دنبال بررسی آن است که، آیا شکاف کیفیت خدمات در اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد و میزان شکاف چقدر می باشد؟

 

3-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

چنانچه سازمان های ورزشی درک مناسبی از عوامل موثر بر کیفیت خدمات داشته باشند، بهتر می توانند در این راستا گام برداشته و به رضایت بالاتر مشتریان دست یابند. لذا این تحقیق از این لحاظ که به اداره ورزش و جوانان جهت شناخت شکافهای خدماتی کمک نموده و با دستیابی به عوامل مهمتر در بین موضوعات موثر بر کیفیت خدمات، سازمان را آماده پاسخگویی می سازد، ضروری و مهم می باشد. دلایل ضرورت و اهمیت تحقیق را می توان به صورت موردی به شرح زیر بیان نمود:

 

– فراهم آوردن مبنایی جهت بهبود ارائه خدمات و افزایش کیفیت

 

– افزایش رضایت مشتری در جهت اینکه کیفیت مترادف خواسته مشتری می باشد.

 

– آگاهی سازمان از وضعیت فعلی ارائه خدمات خود

 

– شناخت و اولویت بندی عوامل مهم در بهبود کیفیت خدمات

 

– آگاهی سازمان از عوامل مهم و تأثیر گذار در کیفیت خدمات

 

– اهمیت ارائه خدمات با کیفیت توسط اداره ورزش و جوانان

 

– آگاهی سازمان از میزان فاصله خدمات ارائه شده از وضع مطلوب

 

– آماده ساختن سازمان جهت جبران شکاف های خدماتی موجود

 

4-1- اهداف تحقیق

 

1-4-1- هدف کلی

 

1-تعیین شکاف خدمات ادراک شده و مورد انتظار اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد.

 

2-4-1- اهداف اختصاصی

 

1-تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظر قابلیت اعتماد در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد

 

2- تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظرقابلیت پاسخگویی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد

 

3- تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظر قابلیت اطمینان دهی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد

 

 

 

4- تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظر همدلی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد

 

5- تعیین تفاوت بین خدمات ارائه شده و خدمات قابل انتظار، از نظر عوامل فیزیکی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد.

 

5-1- سوالات تحقیق

 

1-5-1- سوال اصلی تحقیق

 

1-آیا خدمات ارائه شده و مورد انتظار اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

2-5-1- سوالات

 

1- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت اعتماد، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

2- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت پاسخگویی، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

3- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت اطمینان دهی، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

4- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر همدلی، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

5- آیا خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر عوامل فیزیکی، در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد متفاوت می باشد؟

 

6-1- فرضیات تحقیق

 

1- بین کیفیت خدمات ارائه شده و کیفیت خدمات مورد انتظار در اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

2- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابل اعتماد بودن در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

3- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت پاسخگویی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

4- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت اطمینان دهی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

5- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت همدلی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

6- بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر عوامل فیزیکی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

[1] Robinson

 

[2] Peter et al.

 

[3] Chua

 

[4] Dean

مطالعه حاضر در شناخت آمادگی روانی ورزشکاران نخبه رشته های مختلف ورزشی دانشگاه ها نقش موثری دارد و الگویی را برای ورزشکاران رشته های مختلف دانشگاهی فراهم می کند تا آنان بتوانند علاوه بر آمادگی جسمانی و مهارتی ویژه آن رشته، آمادگی روانی را نیز در خود توسعه دهند. از این رو محقق بر آن است تا به بررسی این مو ضوع بپردازد که آیا مهارت های روانی ورزشكار نخبه و غیرنخبه تیراندازی با هم تفاوت دارد یا خیر؟

 

 

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

یکی از حوزه های مد نظر در روانشناسی ورزشی بهبود عملکرد ورزشی می باشد. بهبود عملکرد ورزشی علاوه بر عوامل جسمانی و مهارتی به عوامل روانشناسی عملکرد نیز وابسته است. عوامل روانشناختی شامل مباحث تمرکز، انگیزش، اعتماد به نفس، آماده سازی ذهنی و هدفمندی است و باید در نظر داشت که این مهارت ها قابل آموزش و تمرین بوده و از طریق برنامه های دقیق و پیوسته می توان آنها را بهبود بخشید. یکی از وظایف مهم مربیان، درک ضرورت مهارت های ذکر شده و اقدام به آماده سازی روانی ورزشکاران برای مسابقات مهم می باشد. تحقیقات نشان داده است که امروزه بر آماده سازی روانی توجه و تأکید بیشتری می شود. تجارب کسب شده حاکی از آن است که وقتی در میادین ورزشی بزرگ با قهرمانانی همتراز به لحاظ جسمانی و مهارتی به رقابت می پردازند، آمادگی روانی پیروزی را به نفع یکی از طرفین رقم خواهد زد (عبدا…، 1381). روان شناسان ورزشی، ورزش را همچون وسیله ای برای پیشرفت انسان می بینند و علاقمند هستند که در هر ورزش یک ورزشکار به تمام نیروهای بالقوه خود دسترسی پیدا کند (قدیری، 1384). لوهر[5] در سال 1986 بیان داشت به نظر نمی آید تنها یک عامل روانی تعیین کننده موفقیت ورزشی افراد باشد، بلکه ترکیبی از متغیر های روانی به خوبی می تواند موفقیت در ورزشهای مختلف را پیش بینی کند. وی با بررسی تحقیقات روان شناسی هفت عامل روانی را به عنوان شالوده ساختار سختی ذهنی تعیین کرد. او عوامل روانی سختی ذهنی را به شرح زیر اعلام کرد: کنترل، اعتماد به نفس، کنترل انرژی درونی منفی، کنترل توجه، کنترل پندارهای فکری و تجسم فکری، کنترل انگیزه، کنترل انرژی مثبت و کنترل نگرش. با پیشرفت علم روانشناسی بحث مهارت های روانی در اجرای عملکردهای ورزشی از اهمیت زیادی برخوردار شده است و در حالی که قبلاً به اهمیت آماده سازی جسمانی تأکید می گردید، رواشناسان ورزشی، بر آماده سازی روانی ورزشکاران توجه و تأکید می نمایند. امروزه با استفاده از مهارت های روانی پیشرفت قابل ملاحظه ای در عملکرد ورزشکاران حرفه ای المپیک و دانشگاهی بوجود آمده است (سهرابی، 1373).

 

 

مهارت های روانی ورزشکاران یکی از مقوله های مورد توجه در روانشناسی ورزش می باشد به طوری که همه کارشناسان، صاحب نظران، محققان و مربیان به اهمیت تک تک مهارت های روانی در رسیدن ورزشکار به اوج قابلیت ها و استعداد هایش واقفند. در حقیقت، هدف مهارت های روانی بهبود عملکرد و افزایش لذت در ورزشکاران است (وینبرگ[6]، 2007). تحقیقات متعددی با هدف مقایسه اثرات استفاده از این مهارتها و متعاقب آن کسب موفقیت و یا عدم موفقیت ورزشکاران اجرا شده است، که نتایج همگی بر این دلالت دارد که مربیان و ورزشکاران به منظور دستیابی به اهداف خود به مهارت های روانی بیش از مهارتهای جسمانی نیاز دارند. آمادگی های روانی، ورزشکار را با تکنیک هایی آشنا می سازد که بتواند بر موانع روانی و عاطفی فایق آید (بلامن شتاین[7] و همکاران، 2007). برای رسیدن به این هدف، بسیاری از ورزشکاران از هدف گزینی، تصویرسازی، آرام سازی، تمرکز و خودگفتاری استفاده می نمایند (کرنس پن[8]، 2009). بلامن شتاین ، مداخلات روانی برای افزایش عملکرد ورزشکاران در مقایسه با ورزشکارانی که از این مهارت ها استفاده نمی کنند را ثابت کرده است (بلامن شتاین و همکاران، 2007). از ویژگی هایی که در ورزشکاران موفق می توان مشاهده نمود اعتماد به نفس بالا و انگیزه بیشتر می باشد که این خصوصیات در ورزشکارانی که به آمادگی های روانی نمی پردازند قابل مشاهده نیست (انگرلیدر[9]، 2005). چنانچه مربی از مهارتهای روانی در تمرینات خود غافل شود، در حقیقت شانس بزرگی را از تیم خود برای رسیدن به هدف های عالی سلب

 کرده است. ورزشکاری که بتواند حین مسابقه انگیزش، تمرکز و اعتماد به نفس خود را در حد بهینه نگه دارد، بازیکنی بسیار موفق خواهد بود و یا ورزشکاری که قدرت تصویر سازی مناسب دارد و از تمرینات جسمانی نیز بهره می برد، در واقع توانسته است یک مهارت را با تمام پیچیدگی اش ملکه ذهن خود سازد و ذهن و جسم خود را در حد مطلوب هماهنگ نماید، همچنین فردی که دارای هدف گزینی مناسب در امر ورزش می باشد، برنامه تمرینی خود را به صورت اتوماتیک در ذهن جای می دهد. با توجه به مطالب ذکر شده بدون تردید بدست آوردن اوج عملکرد ورزشی بدون برخورداری از مهارت های روانی نظیر تمرکز، هدف گزینی، توسعه اعتماد به نفس و دستیابی به انگیزه مطلوب و تصویر سازی ذهنی میسر نیست و گام اول در این مقوله ارزیابی مهارت های روانی ورزشکاران است. وینبرگ اظهار می دارد که تأثیر آمادگی روانی بر برخی از ورزش های انفرادی (اسکیت هنری و گلف) بیشتر است و باعث بهبود عملکرد بیشتری می شود (وینبرگ، 2007).              

 

 

متاسفانه، علی رغم رشد و گسترش چشمگیر علم روانشناسی و تکامل برنامه های آماده سازی روانی ورزشکاران در کشورهای توسعه یافته، این علم تا حدود زیادی در کشورمان مورد غفلت قرار گرفته است. به نظر می رسد عمده ترین علل این غفلت، فقدان آگاهی مربیان از چگونگی ارزیابی این مهارت ها، آموزش آنها و آماده سازی روانی ورزشکاران باشد. باورهای نادرستی در این مورد وجود دارد از جمله این که ” این تمرینات برای کسانی است که به مشکل روانی دچارند” یا این تمرینات فقط برای ورزشکاران سطوح عالی مناسب است”، بعضی نیز بیهوده انتظار دارند که تمرین مهارت های روانی در کوتاه مدت، تغییرات شدیدی در آن ها ایجاد کند که این حاکی از شناخت غیرواقعی آنهاست و سرانجام برخی دیگر به کلی، مفید بودن این نوع تمرین ها را باور ندارند (واعظ موسوی 1387). تحقیقات تازه تری در این زمینه نشان دهنده تأثیر مثبت برنامه های تمرین مهارت های روانی است (موریس و توماس[10]، 2004). صنعتی منفرد (1385) اثر یک برنامه تمرین مهارت های روانی را بر عملکرد ورزشکاران بررسی و معلوم شد که بعضی عوامل آمادگی روانی در آنان بهبود یافته است. با وجود سودمندی های تمرین مهارت های روانی بسیاری از ورزشکاران و مربیان به آن نمی پردازند که علت آن را هم بی اطلاعی از نحوه آموزش و تمرین ذاتی و تغییر ناپذیر پنداشتن ویژگی های روانی و نداشتن وقت ذکر می کنند (واعظ موسوی 1387). بنابراین ضرورت ایجاب می نماید تا تحقیقات گسترده ای در این خصوص صورت گرفته و اطلاعات کاملی فراهم آید. به همین منظور ارزیابی مهارتهای روانی ورزشكاران تیراندازی مرد نخبه و غیرنخبه می تواند اولین و مهمترین گام در جمع آوری اطلاعات مذکور و تدوین و ارایه یک برنامه بلند مدت آمادگی روانی باشد، زیرا اکثر این ورزشکاران جوان به عنوان آینده سازان و پشتوانه های تیم های بزرگسالان محسوب می شوند و شناسایی نقاط ضعف و قوت و برنامه ریزی جهت ارتقاء سطح آمادگی روانی آنها موجب رشد و ارتقاء قهرمانی کشور خواهد شد. همچنین، نتایج این تحقیق موضوع مهارت های روانی را که در متولیان تربیت بدنی به کلی فراموش شده است به مسئولین ذیربط متذکر خواهد شد.

 

 

[1] . Halvary

 

 

[2] . Martinz

 

 

[3] . Hacker

 

 

[4] . Cox

 

 

[5] . Loher

 

 

[6] . Weinberg

 

 

[7] . Blamanschtein

 

 

[8] . Kranspen

 

 

[9] . Angleader

 

 

[10] . Morris & Thomas

یکی از ویژگی­های مهم تمرین که احتمال موفقیت را افزایش می­دهد، تغییرپذیری در تجارب تمرینی فرد است. تغییرپذیری ممکن است تنوع در حرکت یا تنوع ویژگی­های زمینه­ای باشد که فرد هنگام تمرین مهارت­ها آن را تجربه می­کند. نظریه­های مختلف یادگیری حرکتی نیز تغییرپذیری تمرین را تاکید کرده­اند، و تغییرپذیری تمرین را نیاز فرد برای اجرای موفقیت­آمیز یک مهارت می­داند (اشمیت[21]، 1975).

 

 

یکی از راه­های برنامه­ریزی تمرین متغیر، بکاربردن پدیده­ای به­نام اثر تداخل زمینه­ای است. تداخل زمینه­ای به­عنوان تداخل در عملکرد و یادگیری تعریف می­شود که از تمرین کردن یک تکلیف در یک زمینه از دیگر تکالیف بوجود می­آید(اشمیت و لی[22]، 2005). این مقدار اختلاف از تداخل زمینه­ای روی یک پیوستار قرار دارد که در آن از تمرین مسدود[23] به­عنوان تداخل کم و از تمرین تصادفی[24] به­عنوان تداخل زیاد یاد شده­است(مگیل، 2007). بعنوان مثال برخی از محققان جهت ایجاد تداخل زمینه­ای به بررسی روش­های تمرین در سطوح متفاوت از مهارت افراد (هال، دومینگوس و کاوازوس[25]،1994؛ لاندین، هیبرت و سالمن[26]، 1996، مگ نسون و رایت[27]،2004، میرا و تانی[28]، 2001)، سن یادگیرنده(دل ری و وود[29]، 1983، جرس و همکاران[30]، 1999، لی، 1997)، تأثیر تعداد کوشش­های تمرین(شیا و کهل[31]، 1990؛ اشمیت، 2002)، استفاده از تکالیف مختلف (دل ری و وایت 1982؛ لی، ولف و اشمیت[32]، 1992، لی و فرانک[33]، 2004، مورینیو، اویلا داماس[34]، 2003)، استفاده از تکالیفی که توسط یک یا چند برنامه حرکتی کنترل می­شوند (گوودون و میویسن[35]، 1996، امینک و رایت[36]، 2001، مگنسن[37] و رایت، 2004، سیکا و مگیل[38]، 2000) و هم­چنین تکالیف آزمایشگاهی و غیرآزمایشگاهی(برادی[39]، 1997، دل ری و همکاران، 1982، هال، دومینگوس[40]، 1994) پرداخته و یافته­های یکسانی از تاثیر تداخل زمینه­ای تمرین در محیط آزمایشگاه مشاهده نمودند البته باید متذکر شد که این نوع از تکالیف ساده هستند و نمی­توانند نمونه بارزی از اجرای آن در خارج از محیط آزمایشگاه باشند(برادی، 1998).

 

 

در این­خصوص روش عمومی موجود در ادبیات تحقیقی، به مقایسه دو سطح ثابتی از تداخل زمینه­ای(مسدود و تصادفی) برنامه­ریزی تمرین پرداخته­اند، به­طوری­که این نتایج صریحاً نشان داده­اند که تمرین تکالیف مختلف با آرایش تصادفی یادگیری بیشتری در مقایسه تمرین تکالیف با آرایش مسدود ایجاد می­کند. هم­چنین در تعدادی از تحقیقات روش­های تمرینات زنجیره­ای که به­عنوان حد متوسط این دو انتها در نظر گرفته می­شود، مورد بررسی قرارگرفته­اند (اشمیت، 2005). این نوع از تمرینات ترکیبی از پیش­بینی­پذیری تمرین مسدود و غیرتکراری بودن تمرین تصادفی است (لی و مگیل، 1983).

 

 

پیامد بسیاری از تحقیقات نشان داد تمرینات با تداخل زمینه­ای متوسط(زنجیره­ای[41]) و بالا(تصادفی) در مقایسه با تمرینات با تداخل زمینه­ای کم منجر به افزایش اجرا در آزمون یادداری می­شوند(شاپیرو تول[42]، 1984؛ آلمیر[43] تول 1993، لاندین و هیبرت[44] 1997، گود و مگیل[45] 1989، مگیل2007، پورتو[46] و مگیل 2008، چارلز و شیا[47] 2001، فولادیان 1385، سیاح 1386).

 

 

باتوجه به تحقیقات انجام­شده نظریه­های مختلف و بعضاً متضادی در خصوص سودمندی روش­های مختلف آرایش تمرین در اکتساب، یادداری و انتقال مهارت­های حرکتی وجود دارد و در اکثر تحقیقات، مقایسه مقدار ثابتی از تداخل زمینه­ای(مسدود، تصادفی و زنجیره­ای) مدنظر بوده­است. اما از جمله آرایش­های تمرینی که به تازگی در ادبیات یادگیری حرکتی مورد بررسی قرار گرفته­است، تداخل زمینه­ای فزاینده نظام­دار می­باشد که به افزایش تدریجی تداخل زمینه­ای در طول تمرین اشاره دارد. تحقیق حاضر به بررسی پیش­بینی­های مگیل و هال و گوادگنولی و لی خواهد پرداخت که بیان نموده­اند حضور یا عدم حضور اثر تداخل، به تغییراتی بستگی دارد که فرد در مهارت و روش تمرین به وجود می­آورد(مگیل و هال1990، گواداگنولی[48] 2004). باتوجه به این­که پژوهش­های کمی در این زمینه از آرایش تمرین صورت­گرفته، محقق سعی دارد تا به بررسی این نوع تداخل زمینه­ای پرداخته و میزان اثر بخشی این آرایش تمرینی را با آرایش­های تمرینی مسدود و تصادفی در یادگیری برنامه حرکتی در افراد کم­توان ذهنی مقایسه کند. اگرچه افراد کم­توان ذهنی در مقایسه با افراد معلول از استعداد کمتری برخوردار هستند ولی علاقه آنها نسبت به شرکت در فعالیت­های ورزشی و یادگیری اگر بیش از افراد عادی نباشد، کمتر هم نیست. بسیار روشن است که کودکان کم­توان ذهنی نیاز دارند از نظر آمادگی جسمی، توانایی حرکتی و مکانیک بدن پیشرفت کنند. در مطالعات مقایسه­ای، همیشه دانش­آموزان کم­توان ذهنی در زمینه­های قدرت، تحمل، چالاکی، تعادل، سرعت دویدن، انعطاف­پذیری و زمان واکنش نسبت به کودکان هنجار امتیازهای پایین­تری کسب می­کنند(احمد وند،1380).

 

 

پیدا کردن راه­های موثر و معنادار برای تسهیل در یادگیری افراد با معلولیت ذهنی تلاش چالش­برانگیزی است. شواهد نشان می­دهد که مداخلات آموزشی طراحی­شده برای ارتقاء سطوح بالاتری از پردازش شناختی به افراد کم­توان ذهنی کمک کرده­است(کامپیون و همکاران[49] 1982، هاوور[50] 1985).

 

 

در این تحقیق شرکت کننده­های کم­توان ذهنی آموزش­پذیر در یک آزمایش به تاثیر سطوح مختلف از تداخل زمینه­ای می­پردازند و این­که با افزایش تدریجی سختی تمرین می­توان یادگیری بیشتری در مراحل انتقال و یادداری ایجاد کرد؟

 

 

[1].schmidt

 

 

[2] . Adamz

 

 

[3] . schmidt

 

 

[4]. practices varibility

 

 

[5]. Gentile

 

 

[6] . Lee

 

 

[7]. Magill

 

 

[8] . schmidt

 

 

[9] . Elaboraion hypothesis

 

 

[10]. Action plan reconstraction hypothesis

 

 

 

 

[11]. Retroactive inteference

 

 

[12] . Lee

 

 

[13] . Magill & et al.

 

 

[14] . Magill & et al.

 

 

[15] . Hall

 

 

[16] . Goods & wulf

 

 

[17]. Shea & et al.

 

 

[18].Sestematically increasing

 

 

[19].Porter & Magill

 

 

[20] . Magill & Hall

 

 

[21] . Schmited

 

 

[22] . Lee

 

 

[23]. Blocked practices

 

 

[24]. Random practices

 

 

[25]. Hall, Dominguez & Cavazos

 

 

[26]. Hebert, landin, & Solomon

 

 

[27]. Magnuson & Wright

 

 

[28] . Mira & tanii

 

 

[29] . Dell Rey & Wood

 

 

[30] . Jers & et al.

 

 

[31] . Shea & Kohll

 

 

[32]. Wulf & Schmited

 

 

[33] . Lee & Ferank

 

 

[34] . Morino

 

 

[35] . Goodoon

 

 

[36] . Aminik & Wright

 

 

[37] . Magnesen

 

 

[38]. Sekiya & Magill

 

 

[39] . Beradi

 

 

[40] . Domignos

 

 

[41].Serial

 

 

[42]. Shapiro & Toole

 

 

[43] . Al-Ameer

 

 

[44] . Landin and Hebert

 

 

[45] . Good & Magill

 

 

[46] . Porto

 

 

[47] . Charls & Shea

 

 

[48] . Goadagnoli

 

 

[49] . Campiun & et al.  

 

 

[50] . Haver