عنوان : بررسی سروده های شاعران ایرانی خارج از کشور با تکیه بر سروده های شاعران معاصر
دانشگاه قم
دانشکده ادبیات وعلوم انسانی
پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی
عنوان:
بررسی سروده های شاعران ایرانی خارج از کشور با تکیه بر سروده های شاعران معاصر
استاد راهنما:
محمدرضا یوسفی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب:
فصل اول :کلیات 13
1-1.مهاجرت و تبعید………………………………………………………………………….14
1-2.سابقه مهاجرت…………………………………………………………………………….14
1-3.علل مهاجرت……………………………………………………………………………… 15
1-4.ادبیات مهاجرت و تبعید……………………………………………………………….. 16
1-4-1.تعریف…………………………………………………………………………. 16
1-4-2.ادبیات مهاجرت یا تبعید؟………………………………………………….18
1-4-3.پیشینه ادبیات مهاجرت و تبعید……………………………………………19
1-5.مهاجرت در ادبیات فارسی از آغار تا امروز……………………………………….20
1-6.انواع ادبیات برون مرزی…………………………………………………………………24
1-6-1.داستان………………………………………………………………………………24
1-6-2.ترجمه………………………………………………………………………………25
1-6-3.نقد…………………………………………………………………………………..25
1-6-4.نمایشنامه نویسی…………………………………………………………………27
1-6-5.شعر…………………………………………………………………………………27
1-6-5-1.شعر مهاجرت و شعر تبعید…………………………………………28
1-6-5-2.شاعران معاصر برون مرزی…………………………………………..28
1-6-5-2-1.کارنامه ادبی شاعران این رساله ……………………..30
فصل دوم : ساختار شعر برون مرزی 40
2-1.سطح زبانی……………………………………………………………………………….41
2-1-1.موسیقی…………………………………………………………………………41
2-1-1-1.موسیقی اصوات……………………………………………………42
2-1-1-1-1.موسیقی بیرونی…………………………………………..42
2-1-1-1-2.موسیقی کناری…………………………………………..44
2-1-1-1-2-1.قافیه و ردیف……………………………………..44
2-1-1-1-3.موسیقی درونی…………………………………………..50
2-1-1-1-3-1.جناس…………………………………………..50
2-1-1-1-3-2.هم خوانی مصوت ها و صامت ها………54
2-1-1-1-3-2-1.هم حروفی………………………….55
2-1-1-1-3-2-2.هم صدایی…………………………..57
2-1-1-1-3-2-3.تکرار عین واژه…………………….59
2-1-1-2.موسیقی معنوی……………………………………………………59
2-1-1-2-1.ایهام……………………………………………….60
2-1-1-2-2.تلمیح……………………………………………..61
2-1-1-2-3.تضمین……………………………………………63
2-1-1-2-4.پارادوکس………………………………………66
2-1-1-2-5.تقابل………………………………………………68
2-1-2.لغت…………………………………………………………………………69
2-1-2-1.خانواده لغات…………………………………………………….69
2-1-2-1-1.واژگان فرنگی…………………………………69
2-1-2-1-2واژگان محلی…………………………………..72
2-1-2-1-3واژگان محاوره…………………………………73
2-1-2-2.باستانگرایی………………………………………………………..75
2-1-2-3.ترکیب سازی …………………………………………………….77
2-1-3.دستورزبان………………………………………………………………….80
2-2.سطح ادبی……………………………………………………………………………. 82
2-2-1.تشبیه و استعاره……………………………………………………………..83
2-2-2.تشخیص……………………………………………………………………….89
2-2-3.کنایه……………………………………………………………………………92
2-2-4.تصویرهای شاعرانه………………………………………………………….93
2-3.سطح فکری…………………………………………………………………………….97
2-3-1.وطن……………………………………………………………………………..98
2-3-1-1.وطن در شعر برون مرزی…………………………………………99
2-3-1-1-1 مفهوم وطن با صبغة قومی……………………………..100
2-3-1-1-2 مفهوم وطن با صبغة اقلیمی……………………………102
2-3-1-1-3.جهان وطنی……………………………………………..106
2-3-1-2.یادها و خاطره ها ………………………………………………..110
2-3-1-3 نمادهای وطن در شعر برون مرزی ………………………… 114
2-3-2.غربت……………………………………………………………………………118
2-3-2-1.توصیف غربت…………………………………………………….119
2-3-2-2.توصیف مردم غربت……………………………………………..127
2-3-2-3.رویایی با خویشتن…………………………………………………128
2-3-2-4.ترس از فراموش شدن…………………………………………….131
2-3-3.زن در شعر برون مرزی……………………………………………………..132
2-3-3-1.زنانه نگاری…………………………………………………….133
2-3-3-1-1.جنسیت نمایی…………………………………………133
2-3-3-1-2.دفاع از حقوق زن……………………………………134
2-3-4.انسان باوری و فرد گرایی……………………………………………………..140
فصل سوم: نتیجه گیری کلی 144
پیوست ها ……………………………………………………………………………………..153
فهرست منابع و مآخذ………………………………………………………………………….157
چكیده:
در آستانة انقلاب اسلامی و سالهای پس از آن مهاجرت چشم گیری در میان شاعران اتفاق افتاد كه منجر به باز شدن فصلی نو در فصلهای ادب پارسی شد. مهاجرت یا تبعید، ناگزیر در زبان، نگاه،ساختار و فرم ادبی تاثیر می گذارد. درون مایة اثر نیز نخستین عنصری است كه آن را بازتاب می دهد. شعر مهاجرت ایران در این سه دهة اخیر، دو مرحله را پشت سرگذاشته است. الف. تازگی زخم: شاعر از زیستن در زادگاه و مشاركت در جامعه محروم شده است.دراین مرحله، اثرش گرد چهار محور می چرخد:اعتراض- اندوهگساری برای زادگاه- غمگساری برای عزیزان و یاران و مردمش- درگیری دردناك درونی با تنهایی تحمیل شده. ب. پذیرفتن شرایط:به علت دراز شدن عمر مهاجرت،رابطه با سرزمین مادری ضعیف تر می شود.اینجاست كه شاعر به فاز جدیدی از تحولات درونی اش پا می گذارد:آمیختن با جامعة میزبان- بازتاب زخمهای روح در لایه های عمیق تر و ناپیداتر اثر هنری- پذیرفتن سرنوشت تازه و كنار آمدن با آن-كشف دوبارة خود و كشف زندگی دوباره در میان دو میهن، دو فرهنگ و دو زبان. در این مرحله است كه اگر تعداد شاعران چشمگیر باشد سبك جدیدی در ادبیات پارسی به وجود می آورند كه نه به تمامی بومی و نه غربی است بلكه تلفیقی از دو فرهنگ است. شعر مهاجرت فارسی، اكنون در این مرحلة حساس قرار دارد و اگر نگوییم به كمال ولی به ثباتی نسبی رسیده است.تحقیق حاضر پس از ارائة كلیاتی دربارة مهاجرت و پیشینة آن با تكیه بر شعر هشت شاعر معاصر به بررسی تحولاتی كه مهاجرت بر اثر ادبی می گذارد می پردازد. این تحولات در ساختار شعر و در سه سطح زبانی، ادبی و فكری قابل بررسی است.
سرآغاز
ادبیات مهاجرت و به خصوص شعر مهاجرت ، از شاخه های مهم و شناخته شده در ادبیات جهان محسوب می شود ولی به دلیل اینكه متاسفانه در ایران شناخته شده نیست و به نوعی مهجور واقع شده است ، ناگزیریم ابتدا كلیاتی را دربارة مهاجرت ، پیشینه و علل وقوع آن، همین طور تعریف ادبیات مهاجرت و تبعید و پیشینة آن بیان كنیم. سپس به پیشینة مهاجرت و تاثیر آن در ادبیات فارسی ایران بپردازیم كه گسترة آن از قرن سوم هجری تا كنون را در بر می گیرد. درادامه، پس از طبقه بندی نویسندگان مهاجر كه عمر مهاجرتشان به سه دهه می رسد، به معرفی انواع ادبیات مهاجرت اعم از داستان، ترجمه، نقد، نمایشنامه و شعر می پردازیم. بخش شعر به تعریف شعر مهاجرت و شعر تبعید، وجه تمایز آنها و برگزیدن اصطلاحی مناسب برای آن اختصاص دارد.به بیانی روشن تر با توجه به اینكه از یك سو موضوع اصلی تحقیق، بررسی سروده های شاعران ایرانی خارج از مرزهای كشور در این سه دهة اخیر است و از سویی دیگر ، مباحث آن صرفا” در حوزة ادبیات می گنجد و حتی گوشه چشمی به حوزه های دیگر ندارد؛ برای روشن تر شدن محدودة كار و پرهیز از كاربرد اصطلاحات متعدد ، اصطلاح شعر برون مرزی را برمی گزینیم.
پس از آشنایی با كلیات بحث، با نگاهی دقیق تر و ریزبینانه تر، شعر برون مرزی ایران را با تكیه بر شعر هشت شاعر برون مرزی – بدون توجه به علت مهاجرتشان- در سه سطح زبانی، ادبی و فكری در فصل دوم با عنوان “ساختار شعر برون مرزی” مورد واكاوی قرار می دهیم.
هدف از این واكاوی، یافتن پاسخ هایی است درخور برای سؤال هایی از این دست: آیا می توان فصلی جدید با عنوان “شعر مهاجرت” در تاریخ ادبیات ایران گشود؟ روند شعر مهاجرت در این سه دهه بر یك منوال بوده است ؟ آیا نوآوری در صورت و مضمون شعر مهاجرت دیده می شود؟ تلقی شاعران برون مرزی از وطن چگونه است؟ فضای جغرافیایی و فرهنگی غرب در شعر مهاجرت فارسی چقدر تاثیرگذار بوده است؟
پس از اینكه جست و جوی پی گیر و فراوان دربارة سابقة پژوهش در ادبیات مهاجرت ایران، به خصوص شعر،- البته در ایران- به نتیجة چندانی نرسید و به یافتن تنها چند مقاله خاتمه یافت، انگیزة آشنایی با زبان، تخیل و اندیشة شاعرانی كه با ما پیوندهای ملی و فرهنگی دارند ولی به هر دلیل چندین دهه جلای وطن كرده اند، بررسی میزان تاثیر محیط اجتماعی و فرهنگی غرب در شعر برون مرزی ایران و یافتن زمینه های مشترك مضمون پردازی در آن ، نگارنده را برآن داشت تا علاوه بر مشكلات، محدودیت ها و معذوریت هایی كه بر سر این راه بود؛ از دشوار یابی منبع گرفته تا ناشناخته بودن و غریب ماندن این موضوع در ایران – كه شناساندن آن مانند هر امر ناشناختة دیگری در آغاز با موانع و ممنوعیت های خاص خودش روبروست- به تحقیق و تفحص دراین باب بپردازد.
گفتنی است درطی سه سال تلاش و پی گیری مداوم برای به دست آوردن منبع تحقیق از هر كتابخانة شخصی و عمومی ، افراد شعردوست و شعرخوان كه امید آن می رفت حداقل گوشه چشمی به شعر برون مرزی داشته باشند تا جستجوی شبانه روزی در سایت های اینترنتی، بالاخره از پانزده شاعر برون مرزی منابعی كه شامل سروده های دور ازوطن باشد به دست آمد. ازآنجا كه در انتخاب شاعر به دلایل گوناگون محدودیت های فراوانی وجود داشت بر اساس چند ملاك كه در به دست آوردن نتیجه ای عادلانه تر، تاثیر مستقیم می توانست داشته باشد از جمله: سن شاعر و سن به غربت افتادگی او، كیفیت منبع ازلحاظ جوهر شعری – كه برای بررسی در حد قابل قبولی باشد- و جنسیت شاعر– با وجود دشواری انتخاب- هشت شاعر انتخاب شد.
در میانة راه – پس از اشراف بیشتر بر موضوع- از بررسی شعر برخی از نامداران ادبیات فارسی از جمله هوشنگ ابتهاج و شادروان نادر نادرپور با وجود اینكه بخشی از آثار خویش را دور از وطن خلق كرده بودند به دلایل متعدد صرف نظر شد. از جمله اینكه منابعی كه از ایشان در دست بود بیشتر، شعرهای در وطن سرودة آنها را در بر می گرفت و در شعرهای اندكی هم كه از سروده های دوراز وطن ایشان به دست آمد، خصیصة متمایزی نسبت به آنچه در وطن سروده بودند ملاحظه نشد. البته همان طور كه در ادامه خواهد آمد بخشی از شعر برون مرزی ایران را شعر این نامداران و هم قطارانشان تشكیل می دهد، به همین منظور و به دو دلیل عمده ، شعر محمود كیانوش و شادروان ژالة اصفهانی را برای بررسی، جایگزین كردیم. نخست اینكه : عمر به غربت افتادگی این دو به خصوص ژاله اصفهانی طولانی تر بود و دیگر : اشعار بیشتری از سروده های دور از وطن این دو به دست آمد.
فرم در حال بارگذاری ...
