وبلاگ

عنوان : ابطال رأی داوری تجاری در  حقوق ایران و مقررات داوری آنسیترال

 

 

 

 

 

 

دانشکده اصول دین واحد قم

 

 

گروه فقه و حقوق اسلامی

 

 

پایان نامه کارشناسی ارشد

 

 

ابطال رأی داوری تجاری در

 

 

حقوق ایران و مقررات داوری آنسیترال

 

 

استاد راهنما:

 

 

دکتر حکیمیان

 

 

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

 

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

 

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

 

چكیده

 

 

همسانی و شباهت قوانین داوری داخلی با مقررات داوری بین‎المللی، موجب به حداقل رسیدن اختلافات و افزایش رغبت بازرگانان به حل‌وفصل امور از طریق داوری گردیده است؛ و یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌های اعمال نظارت قانونی بر آرای داوری، رسیدگی به درخواست ابطال رأی داور است تا از صدور حکم نادرست پیشگیری گردد، لذا بررسی موارد و جهات ابطال رأی داور و بررسی مصادیق مشابه و مختلف موارد ابطال در حقوق ایران و مقررات آنسیترال و آشنایی با مکانیسم این ابطال جهت سلامت امر داوری ضروری می‎نماید.

 

 

 این تحقیق متشکل از سه فصل است که در فصل اول به کلیات و مفاهیم پرداخته می‌شود. در فصل دوم موارد متشابه و مختلف ابطال رأی داوری که در حقوق ایران و قانون نمونه آنسیترال تصریح‌شده موردبررسی قرارگرفته و در ادامه با توجه به اینکه در قواعد داوری آنسیترال اشاره‌ای به موارد ابطال رأی داوری نشده است با بررسی مواد این قواعد، موارد ابطال استنتاج و با حقوق ایران مطابقت داده‌شده است. در فصل سوم نیز چگونگی و فرایند ابطال و مرجع صالح در ابطال رأی داوری موردبررسی شده و در آخر آثار ابطال بیان‌شده است.

 

 

مرجع صالح جهت رسیدگی به دعوی ابطال رأی در قانون آئین دادرسی مدنی ایران دادگاهی است كه دعوی را به داوری ارجاع كرده و یا صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را دارد و در قانون داوری تجاری بین‏المللی ایران دادگاه عمومی واقع در مركز استانی است كه مقر داوری در آن قرار دارد و تا زمانی كه مقر داوری مشخص نشده است دادگاه عمومی تهران است و در داوری‌های بین‏المللی که بر طبق قواعد داوری آنسیترال صورت گرفته است تنها دادگاه كشوری كه رأی منسوب به آن و متعلق به داوری آن كشور است و ازلحاظ آن كشور رأی داخلی به‌حساب می‏آید صلاحیت رسیدگی به دعوی ابطال رأی داور را دارد.

 

 

واژگان كلیدی: داوری، ابطال رأی داوری، مقررات داوری آنسیترال، دادگاه صالح، فرایند رسیدگی

 

 

فصل اول : کلیات و مفاهیم

 

 

 

1. 1. مبحث اول: کلیات.. 2

 

 

1. 1. 1. معرفی مسئله. 2

 

 

1. 2 بیان اهمیت موضوع. 3

 

 

1. 3 پیشینه تحقیق. 4

 

 

1. 4. سؤال اصلی تحقیق. 5

 

 

1. 5. سؤالات فرعی تحقیق. 5

 

 

1. 6. فرضیه اصلی تحقیق. 5

 

 

1. 7. فرضیه های فرعی تحقیق. 5

 

 

1. 8. روش تحقیق. 6

 

 

1. 9. محدودیت‎های پژوهش.. 6

 

 

1. مبحث دوم: مفاهیم 6

 

 

1. 1 گفتار اول: داوری.. 6

 

 

1. 1. 1 معنای لغوی داوری.. 6

 

 

1. 1. 2 مفهوم حقوقی داوری.. 7

 

 

1. 1. 3 داوری در فقه. 9

 

 

1. 1. 4 داوری تجاری.. 10

 

 

1. 1. 5 داوری تجاری بین‌المللی. 11

 

 

1. 1. 6 داوری بین‌المللی در حقوق ایران. 12

 

 

1. 1. 7 داوری بین‌المللی در مقررات آنسیترال. 13

 

 

1. 1. 8 اهمیت داوری بین‏المللی. 14

 

 

1. 1. 9 اقسام داوری.. 16

 

 

1. 1. 9. 1 داوری سازمانی. 16

 

 

1. 1. 9. 2 داوری موردی یا اختصاصی. 17

 

 

1. 2 گفتار دوم: مفهوم ابطال و بطلان رأی داوری.. 17

 

 

1. 2. 1 ابطال. 17

 

 

1. 2. 2 بطلان. 17

 

 

1. 2. 3 تفاوتهای مفهومی بطلان و ابطال. 17

 

 

گفتار سوم : داوری تجاری بین الملل از نگاه فقه اسلامی. 18

 

 

 

3. 1. جواز و نفوذ داوری در فقه اسلامی. 19

 

 

3. 2. قلمرو داوری در فقه اسلامی. 20

 

 

3. 3. میزان لزوم رای و قراداد داوری.. 21

 

 

3. 4. شرایط داور در فقه اسلامی. 22

 

 

3 مبحث سوم: تا ریخچه ابطال رأی داوری.. 24

 

 

 

3. 1 تاریخچه داوری و ابطال رأی داوری در حقوق ایران. 24

 

 

3. 2. تا ریخچه داوری و ابطال رأی داوری در آنسیترال. 26

 

 

فصل دوم :مصادیق ابطال رأی داوری تجاری در حقوق ایران و مقررات داوری آنسیترال

 

 

31

 

 

1 مبحث اول: ابطال رأی داوری تجاری در حقوق ایران و قانون نمونه آنسیترال. 31

 

 

 

1. 1 گفتار اول: موارد ابطال رأی داور. 34

 

 

1. 1. 1. فقدان اهلیت طرفین. 36

 

 

1. 1. 2. بی‏اعتباری موافقتنامه داوری.. 38

 

 

1. 1. 3 عدم رعایت مقررات در خصوص ابلاغ اخطاریه‏ها 40

 

 

1. 1. 4 عدم توفیق درارائه دلیل و مدارك پرونده 40

 

 

1. 1. 5 خروج داور از حدود اختیار. 41

 

 

1. 1. 6 تشكیل هیات داوری برخلاف قواعد 42

 

 

1. 1. 7 رأی مؤثر داور جرح شده 43

 

 

1. 1. 8 صدور رأی بر مبنای سند مجعول. 47

 

 

1. 1. 9 یافتن مدارک جدید مبنی بر حقانیت معترض پس از صدور رأی.. 48

 

 

1. 1. 10 پایان مهلت درخواست ابطال رأی داوری.. 49

 

 

1. 2 گفتار دوم: بطلان ذاتی رأی داوری.. 50

 

 

1. 2. 1 بند اول: تفاوت ماده 33 و ماده 34 قانون داوری تجاری بین‏المللی. 50

 

 

1. 2. 2 بند دوم: مواردی که رأی داوری بطلان ذاتی دارد 50

 

 

1. 2. 2. 1 موضوع اختلاف به موجب قوانین ایران غیرقابل ارجاع به داوری باشد. 51

 

 

1. 2. 2. 2 مخالفت با نظم عمومی یا اخلاق حسنه و یا قواعد آمره 52

 

 

1. 2. 2. 3 آرای مربوط به اموال غیرمنقول. 53

 

 

1. 3 گفتارسوم: اصل 139 قانون اساسی و ابطال رأی داوری.. 54

 

 

1. 3. 1 بند اول: ابطال رأی داوری در اصل 139 قانون اساسی. 56

 

 

1. 3. 1. 1 تفاسیر اصل 139 قانون اساسی ایران. 57

 

 

1. 3. 1. 1. 1 نظریه تفسیر مضیق اصل 139 ق.ا. 57

 

 

1. 3. 1. 1. 2 نقد و بررسی نظریه تفسیر مضیق. 61

 

 

1. 3. 1. 1. 3 نظریه كمیته بررسی تفسیر بیانیه الجزایر. 63

2. 

3.  

 

 

1. 3. 1. 1. 4 نقد و بررسی نظریه كمیته تفسیر بیانیه الجزایر. 64

 

 

1. 3. 1. 1. 5 نظریه تفسیر اصل 139 ق.ا. بر مبنای نمایندگی. 66

 

 

1. 3. 1. 1. 6 نقد و بررسی نظریه نمایندگی. 67

 

 

1. 3. 1. 1. 7 نظریه تفسیر اصل 139 ق.ا. بر مبنای عدم اهلیت.. 68

 

 

1. 3. 1. 1. 8 نقد و بررسی نظریه عدم اهلیت.. 69

 

 

1. 3. 1. 1. 9 نظریه مشروط بودن قابلیت ارجاع امر داوری.. 70

 

 

1. 3. 1. 2 نقد و بررسی تفاسیر مربوط به اصل 139 ق.ا 73

 

 

1. 3. 1. 3 نتیجه بررسی نظرات در رابطه با اعتبار قرارداد داوری موضوع اصل 139 ق.ا 76

 

 

1. 3. 2 بند دوم: دعاوی نفتی. 77

 

 

2 مبحث دوم: بررسی موارد ابطال رأی داوری در قواعد داوری آنسیترال و حقوق ایران. 79

 

 

 

2. 1 گفتار اول: قواعد داوری آنسیترال. 79

 

 

2. 1. گفتاراول: موارد ابطال رای داوری.. 82

 

 

2. 1. 1 عدم رعایت قانون حاكم بر داوری.. 82

 

 

2. 1. 1. 1 قانون شكلی حاكم بر داوری.. 83

 

 

2. 1. 1. 2 قانون ماهوی حاكم بر داوری.. 84

 

 

2. 1. 2 عدم رعایت اصول اجباری داوری.. 87

 

 

2. 1. 2. 1 اصول رفتار مساوی با طرفین. 87

 

 

2. 1. 2. 2 عدم رعایت اصل ابلاغ به موقع. 88

 

 

2. 1. 2. 3 عدم رعایت اصل حق دفاع. 91

 

 

2. 1. 3 فقدان صلاحیت یا تجاوز از حدود صلاحیت.. 92

 

 

2. 1. 4 وجود بی‌نظمی در تشریفات رسیدگی. 94

 

 

2. 1. 5 عدم توجیه رأی.. 95

 

 

2. 2 گفتار دوم: احکام تکمیلی. 96

 

 

2. 2. 1 احكام تكمیلی طبق قواعد داوری آنسیترال. 97

 

 

2. 2. 2 احكام تكمیلی در قانون داوری تجاری بین‌المللی. 97

 

 

2. 2. 3 احكام تكمیلی در قانون آئین دادرسی مدنی. 98

 

 

فصل سوم : چگونگی ابطال رأی داور و مرجع صالح جهت رسیدگی به دعوی ابطال

 

 

1 مبحث اول: چگونگی ابطال رأی داوری.. 100

 

 

 

1. 1 گفتاراول: اعتراض به رأی داوری.. 100

 

 

1. 2 گفتاردوم: مقررات شكلی در دعوی ابطال رای داور( در بیانیه الجزایر) 102

 

 

1. 2. 1 اشكال اعتراض علیه احكام داوری.. 103

 

 

2 مبحث دوم: مرجع صالح رسیدگی به ابطال رأی داوری.. 104

 

 

 

2. 1 گفتاراول: دادگاه صالح جهت رسیدگی به دعوی ابطال رأی داوری.. 104

 

 

2. 1. 1 دادگاه صالح رسیدگی طبق مقررات قانون داوری تجاری بین‌الملل ایران. 104

 

 

2. 1. 2 دادگاه صالح رسیدگی به دعوی ابطال رأی داور طبق مقررات اتاق ایران. 105

 

 

2. 1. 2. 1 در خصوص اختلافات تجاری داخلی ارجاع شده به اتاق بازرگانی. 105

 

 

2. 1. 2. 2 در خصوص اختلافات تجاری بین‌المللی ارجاع شده به مركز داوری اتاق ایران. 106

 

 

2. 1. 2. 3 مرجع صالح رسیدگی به دعوی ابطال رأی داور طبق مقررات قواعد داوری آنسیترال 106

 

 

2. 1. 3 دادگاه صالح جهت رسیدگی به دعوی ابطال رأی داوری در قانون آیین دادرسی مدنی. 109

 

 

2. 1. 3. 1 دادگاه ارجاع كننده دعوی به داوری.. 109

 

 

2. 1. 3. 2 دادگاه صالح جهت رسیدگی به اصل دعوی.. 109

 

 

2. 2 گفتاردوم: رعایت مقررات شكلی در دعوی ابطال رأی داور. 110

 

 

2. 2. 1 قانون داوری تجاری بین‌المللی. 110

 

 

2. 2. 2 مقررات شكلی در قانون آیین دادرسی مدنی. 112

 

 

2. 2. 3 گفتار سوم: مستندات درخواست ابطال. 113

 

 

3  مبحث سوم: آثار ابطال رأی داوری.. 113

 

 

 

3. 1 گفتار اول: آثار اعتراض به رأی داوری.. 114

 

 

3. 2 گفتار دوم: آثار ابطال رأی داوری.. 115

 

 

3. 2. 1 امکان ارجاع مجدد اختلاف به داوری.. 116

 

 

3. 2. 2 قابلیت اجرای آرای داوری ابطال شده 117

 

 

3. 2. 2. 1 اثر فراسرزمینی حکم تعلیق یا ابطال (دیدگاه سنتی و کلاسیک) 118

 

 

3. 2. 2. 2 اثر سرزمینی حکم تعلیق یا ابطال (دیدگاه جدید) 121

 

 

فصل چهارم : نتیجه گیری

 

 

نتیجه‏گیری.. 125

 

 

پیشنهادات.. 132

 

 

منابع و مآخذ 133

 

 

 

1. 1. مبحث اول: کلیات

 

 

1. 1. 1. معرفی مسئله

 

 

رسیدگی به اختلافات و دعاوی یا از طریق محاکم رسمی دادرسی است که منشأ مشروعیتشان از قانون است و یا توسط شخص یا اشخاصی است که مشروعیتشان برای دادرسی ناشی از تراضی و توافق طرفین دعوی است که رسیدگی از طریق داوری در دسته اخیر جای می‌گیرد. حل‌وفصل اختلافات از طریق داوری تجربه موفق بازرگانان و شرکت‌های تجاری در حل مناقشات به شیوه مسالمت‌آمیز و سریع به‌حساب می‎آید که با افزایش روزافزون روابط تجاری و اقتصادی بین اشخاص و دولت‎ها و استفاده از مکانیزم داوری در حل مناقشات با مسائل ناشی همچون اعتراض به رأی داوری و ابطال آن مواجه می شویم. اعتراض و ابطال لازمه‌اش وجود آیین داوری است تا همان‌گونه كه آرای صادره از محاكم قابلیت اعتراض و تجدیدنظر دارند آرای این‌گونه اشخاص نیز از چنین قابلیتی برخوردار باشد. محکوم‌علیه رأی داوری در موارد ابطال باید درخواست ابطال رأی کند بدیهی است برای دادن دادخواست ابطال باید جهات آن موجود باشد. آنچه از آن با عنوان جهات ابطال رأی داوری موردبحث قرار می‌گیرد عبارت است از مواردی که در صورت وقوع آن و یا اثبات آن با مستندات متقن توسط خواهان، حکم صادره در داوری که با رضایت طرفین حل اختلاف به آن واگذار شده است ابطال گردد.

منظور از اعتراض به رای داوران همان درخواست ابطال است که صرف درخواست ابطال موجب توقف اجرا نمی‏شود و رسیدگی دادگاه همیشه بصورت رد اعتراض یا ابطال رای داوری است؛ دادگاه زمانی که دلایل اعتراض خواهان را قوی ببیند، اجرای رای داوری را متوقف می‏كند و دادگاه رسیدگی كننده به اعتراض به عنوان مرجع تجدید نظر نسبت به رای شناخته نمی‏شود.

 

 

ابطال رای داور مهم‌ترین مكانیسم اعمال نظارت قضایی دادگاه های ایرانی در آرای داوری ملی می‏باشد یعنی دعوی ابطال مخصوص آرای داوری ملی است و تنها دادگاهی صلاحیت رسیدگی به دعوی ابطال را دارد كه رای موضوع دعوی ابطال متعلق به نظام حقوقی مقر آن دادگاه باشد و چنانچه این دعوی منجر به ابطال حكم شود علی الاصول این ابطال نه تنها مانع اجرای رای در آن كشور است بلكه اجرای آن در كشورهای دیگر نیز ممتنع می‏شود.

 

 

ابطال رأی داور با عدم قابلیت اجرایی آن رابطه مستقیم دارد و صرف درخواست ابطال رأی داوری، اثری بر توقف اجرای حكم داور ندارد و در صورت اصرار اعتراض‌کننده مبنی بر اینکه در صورت عدم تعلیق اجرا، زیان وارده قابل جبران نخواهد بود!(مثلاً مال از دست برود) در قبال حکم تعلیق؛ تأمین مناسب درخواست می‌گردد.

 

 

نكته مهمی كه وجود دارد بررسی این مسئله خواهد بود كه در داوری‎های بین‏المللی كدام دادگاه صلاحیت ابطال رأی داور را دارد آیا تمامی كشورهای جهان می‏توانند مدعی صلاحیت برای ابطال رأی داور باشند یا تنها كشوری كه رأی منسوب به آن و متعلق به داوری آن كشور است و ازلحاظ آن كشور رأی داخلی به‌حساب می‏آید صلاحیت رسیدگی به دعوی ابطال رأی را دارد؟

 

 

در پایان‏نامه حاضر؛ به‌صورت محتوایی و بر اساس توصیف و تحلیل، موارد ابطال رأی داور که در حقوق ایران و مقررات داوری آنسیترال همسان و شبیه بوده بررسی و هم‌چنین مواردی که در هر یک از قوانین فوق به‌صورت اختصاصی موردتوجه بوده است موردبحث و بررسی قرارگرفته است. در ادامه بحث و در فصل سوم، مرجعی که صلاحیت ابطال رأی داور را داشته و آثاری که این ابطال بر جای می‌گذارد نیز در حقوق ایران و مقررات داوری آنسیترال، بررسی و بیان‌شده است.

 

 

 

1. 2 بیان اهمیت موضوع

 

 

در عصر جهانی‌شدن اقتصاد و با پیچیدگی روابط تجاری و اقتصادی بین اشخاص و دولت‌ها؛ شیوه‎های کارآمد و سریع حل‌وفصل اختلافات احتمالی را پیش از پیش ضروری ساخته است. نظام دادرسی دولتی علیرغم محاسن و امتیازات خاص خود نظیر قاطعیت و برخورداری از ضمانت اجرایی مناسب، به دلیل طولانی بودن روند اجرا و عدم اعتماد اطراف خارجی قرارداد به‌نظام حقوقی ملی طرف مقابل، گران بودن، چندمرحله‌ای بودن رسیدگی و …، کارآمدی لازم را نداشته است ازاین‌روی مکانیزم حل‌وفصل اختلافات از طریق داوری تجربه موفق دولت‌ها و تجار در حل مناقشات به شیوه مسالمت‎آمیز و روش مورد وثوق و سریع به‌حساب می‎آید. ولیکن گاه رأی داوری مورد اعتراض قرارگرفته و درخواست ابطال از طرف یا طرفین دعوی داده می‎شود. روشن است که اعتراض به رأی داوری و درخواست ابطال آن، زمانی که معترض معتقد باشد در حق او اجحاف شده است و رأی عادلانه نیست! بیانگر اهمیت موضوع است. مواد 33 و 34 قانون داوری تجاری بین‎الملل ایران، ماده 489 آئین دادرسی مدنی ایران و در مورد اموال دولتی ماده 139 قانون اساسی به این موضوع توجه نموده‌اند. لیکن بررسی جهات و فرایند ابطال رأی داوری در حقوقی داخلی ایران و مقایسه آن با قانون نمونه و قواعد داوری آنسیترال که از مهم‌ترین ابزارهای بین‌المللی در حل‌وفصل اختلاف تجاری فی‎مابین کشورها و تجار و در راستای توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری است موجب تسهیل امور داوری و آگاهی و درنتیجه توافق بیشتر طرفین بر حل مناقشات خود از طریق آن خواهد گردید و احتمال هرگونه اجحاف و                      نا عدالتی در رأی‎های صادره را از بین می‎برد و طرفین این حق را پیدا می‎کنند که در صورت اعتراض به رأی داوری درخواست ابطال آن را نمایند.