علم نانو به مطالعه و بررسی مواد در ابعاد اتم و مولکول یعنی ابعادی در حدود 1 تا 100 نانومتر می‌پردازد.در این ابعاد، اثرهای مکانیک کوانتومی اهمیت پیدا می کند. با کاهش اندازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سیستم، پدیده‌های فراوانی که به دلیل اثرات مکانیک کوانتومی و مکانیک آماری در این ابعاد است، نمایان می شوند. مثلاٌ خواص الکترونیکی جامدات با کاهش اندازه‌ی ذرات به طور چشمگیری تغییر می‌کند. این اثرات در مقیاس 100 نانومتر و کوچکتر نمایان می شود. همچنین خصوصیاتمکانیکی، الکتریکی و اپتیکی نسبت به حالت ماکروسکوپی سیستم تغییر می‌کند.

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1 –                       معرفی وتاریخچه‌یساختار‌های کوانتومی

 

 

 

 

 

نیم‌رسانا‌ها امروزه به طورگسترده‌ای درعرصه علم و تکنولوژی به کار برده می‌شوند.نیم‌رسانا ماده‌ای است کهرسانندگی الکتریکی آن بین فلزات وعایق ها قراردارد. نیم‌رساناها شالوده‌ی‌ا‌‌لکترونیک حالت جامدهستندودرقطعات الکترونیکی واپتوالکترونیکی کاربرد دارند.

 

 

مطالعه‌یاولیه صورت گرفته درزمینه‌یخصوصیات فیزیکی نیم‌رساناها درمورد ساختارهای همسان[1] مثل ژرمانیوم، آرسناید، سلسیوم وغیره بود. اما به تدریج مشخص شد که ساختارهایی که ازپیوند دو یا چند نیم‌رسانا تشکیل شده باشند، رفتارهای بسیار جالبی ازخود بروزمی‌دهند.این ترکیبات راساختارهای ناهمسان[2] می‌نامند. ساختار‌های ناهمسان مبنای بسیاری از دستگاه‌های پیشرفته‌ی نیم‌رسانای امروزی هستند.مزیت این ساختارها امکان کنترل دقیق روی حالت‌ها وحرکت حامل‌های بار است. دیودهای پیوندی و ترانزیستور‌ها ، قطعاتی که امروزه تقریبا در تمام دستگاه‌های الکترونیکی به کار برده می‌شوند، ازساختارهای ناهمسان نیم‌رسانا ساخته می‌شوند.

 

 

پیوند دونیم‌رسانا، دریک بلورانجام می‌شود. یعنی ثابت شبکه‌ی هردو بلور یکسان است اما گاف انرژی[3] وضریب شکست متفاوتی دارند.دراین ساختارهای ناهمسان نیم‌رسانا، تفاوت درگاف انرژی دو ماده سبب محدودیت فضایی الکترون وحفره می‌شود.همچنین ازخصوصیت تفاوت ضریب شکست می‌توان درتشکیل موج ‌برهای نوری استفاده کرد.

 

 

امکان کنترل رسانندگی یک نیم‌رسانا به وسیله تغلیظ[4]باناخالصی‌های مختلف باعث شد تا الکترونیک نیم‌رساناها ظهور پیدا

 کند.ساختارهای ناهمسان نیم‌رسانا نیزامکان حل مشکلات کلی در کنترل پارامترهای اساسی بلور نیم‌رسانا،ازجمله قابلیت تحرک حامل‌ها و جرم موثر، گاف انرژی، ضریب شکست وطیف انرژی الکترون را فراهم آورد]1[.

 

 

تحقیقات سیستماتیک در مورد ساختارهای ناهمسان، در اوایل دهه‌ی 1930 درمؤسسه‌ی Physicotechnical شروع شد. از آن زمان تا به حال پیشرفت‌های زیادی صورت گرفته است ومنجر بهساخت قطعاتی با کارایی بالا، ازجمله وسایل کاربردی مثل لیزرهای نیم‌رسانا، دیودهای گسیل کننده‌ی نور (LED)[5]، آشکارسازهای نوری[6]،سلول‌های خورشیدی[7]وغیره شده است]7-2[.

 

 

با کاهش ابعاد مواد نیم‌رسانا یعنی تولید ساختارهای ناهمسان با لایه‌هایی درحد نانومتر می‌توان از خاصیت کوانتیدگی حرکت الکترون‌ها استفاده کرد. پیشرفت‌های صورت گرفته درزمینه‌ی رشد بلورهای نیم‌رسانا از قبیل برآرایی باریکه‌ی مولکولی[8] ونشست بخار شیمیایی فلز آلی[9] این امکان را فراهم آورد تا بتوان نیم‌رساناهایی با ابعاد نانو و با دقت واحدهای اتمی ساخت]9-8[.

 

 

این ساختارهای فوق ریز، سیستم‌های کوانتومی نامیده می‌شوند و ازآنجا که اغلب خواص فیزیکی یک سیستم به ابعاد آن وابسته است انتظار می‌رود که خواص فیزیکی این ساختارهای فوق ریز نسبت به ساختار کپه‌ای[10] کاملا متفاوت باشد. در سال‌های اخیر مطالعات بسیاری در زمینه‌ی بررسی خواص فیزیکی این ساختارها بهصورت تجربی و نظری صورت گرفته است. بررسی این ساختارهای کوانتومی نه تنها به خاطر خواص الکترونی و اپتیکی جالب آنها، بلکه به علت کاربردشان در قطعات الکترونیکی و ابزارهای نوری توجه بسیاری را به خود جلب کرده است] 6-3[.

 

 

با اعمال پتانسیل محدودکننده بر این ساختارها که به کمک ساختاری با گاف انرژی متفاوت به وجود می‌آید و با کاهش ابعاد این مواد در یک، دو و سه بعد به چاه کوانتومی دو بعدی، سیم کوانتومی شبه یک بعدی و نقاط کوانتومی شبه صفر بعدی خواهیم رسید.  به این اثر، اندازه کوانتومی گفته می‌شود.اثر اندازه کوانتومی در ابعاد پایین به صورت تئوری و تجربیمطالعه شده است. همچنین تحقیقات روی ساختارهاینیم‌رسانابا حضور ناخالصی بسیارمهم است زیرا خصوصیات اپتیکی و الکتریکی و گرمایی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کنترل بی‌نظیر روی پارامترهای اساسی این ساختارها قطعاتی با کارایی بالا، از جمله انواع لیزرهای چند ساختاری دوتایی، ترانزیستورها و غیره را به وجود آورده است.

سوانح طبیعی در جای‌جای کره خاکی در فصل‌های مختلف سال رخ‌می‌دهند، قربانیان بسیاری بر جای‌می‌گذارند و خسارت مالی زیادی را به دولت‌ها تحمیل می‌کنند. بلایای طبیعی هم‌چون سیل، زلزله، سونامی، طوفان‌های شدید، گردبادها، برخورد شهاب سنگ با زمین و غیره هستند. هر یک از این حوادث طبیعی با توجه به شدتی که دارند و مکانی که در آن رخ‌می‌دهند، عواقب متعدد و زیان‌باری خواهند‌داشت و به همین دلیل آمادگی در مقابل آن‌ها، برنامه‌ریزی، پیش‌بینی‌ و اقدامات پیشگیرانه‌ی لازم در این موارد بسیار حیاتی و مهم هستند. در ادامه‌ی این فصل، ابتدا به مفاهیم مختصری درباره فاجعه و مدیریت آن، لجستیک بشردوستانه و تفاوت آن با لجستیک بازرگانی و سپس به بررسی ضرورت موضوع مطرح‌شده در این پایان‌نامه و تعریف مساله می‌پردازیم.

 

 

 

 

 

شکل1- 1 – تأثیر ویرانگر سیلاب.

 

 

شکل1- 2- تأثیرات مخرب زلزله و خسارات جانی و مالی ناشی از آن.

 

 

 

• ضرورت مساله

 

 

همان‌گونه که گفته‌شد، فجایع خسارت‌های جانی و مالی بسیاری را به جوامع و ملل وارد می‌آورند. لذا داشتن برنامه‌ریزی لجستیک اضطراری مناسب برای رویارویی با تهدیدهای طبیعی و مدیریت بحران از مسایل ضروری محسوب می‌شود. ماهیت این‌گونه حوادث، غیرمترقبه بودن و غیرقابل پیش‌بینی بودن آن‌ها، با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی است، که این مورد در دسترس بودن طرح‌های پیش‌گیرانه و پاسخ اورژانسی پس از وقوع حادثه را بسیار مهم می‌کند، به طوری که باید منابع محدود در اختیار را به صورت بهینه به مردم آسیب‌دیده اختصاص دهیم تا نیازشان، در بیشترین حد ممکن برآورده‌شوند.

 

 

 

کشورمان از جمله کشورهایی است که در آن حوادث طبیعی از قبیل سیل و زلزله با شدت‌های مختلف رخ داده‌است و خسارت‌های مالی و جانی بسیاری را به بار آورده ‌است. به وضوح برنامه‌ریزی در مورد پاسخ اورژانسی به بحران پس از فاجعه از اهمیت بالایی برخوردار است و باعث کارایی و اثربخشی هرچه بیشتر عملیات امداد‌رسانی می‌شود.

 

 

 

 

 

شکل1- 3- توزیع کالا و امداد رسانی به مصدومان پس از وقوع حادثه.

 

 

 

 

 

شکل1- 4- عملیات لجستیک امدادی پس از وقوع حادثه.

 

 

وجود طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای رویارویی با پیامدهای فاجعه به همراه ارتقای سطح آگاهی عمومی مردم به کاهش خسارات جانی و مالی وارد شده منجر می‌شود، این یک هدف اصلی پاسخ‌ها و واکنش‌های امدادی است. نکته مهمی که در طراحی این طرح‌ها باید مورد توجه قرارگیرد، این است که ماهیت سوانحی نظیر زلزله به گونه‌ای است که واکنش به آن باید با سرعت بالا و در زمان کوتاه صورت ‌پذیرد. به عبارت دیگر، در یک چنین شرایط اضطراری و پیچیده‌ای، تصمیم‌گیرنده باید با سرعت و به صورت موثر عملیات امداد و نجات را انجام دهد و به وضعیت مصدومان و آسیب‌دیدگان رسیدگی کند. برای نیل به این هدف مهم و انجام اقدامات در زمان مناسب، دسترسی به یک برنامه کارا و سیستماتیک از پیش تعریف شده که در آن همه فعالیت‌های لازم، توالی و ارتباطات آن‌ها مشخص شده‌باشند ضروری به نظر می‌رسد. یکی از این فعالیت‌ها که از اهمیت فراوانی نیز برخوردار است، برنامه‌ریزی لجستیکی برای حمل ونقل اقلام ضروری مورد نیاز مناطق آسیب‌دیده است.

 

 

از این‌رو، با توجه به نقش مهم لجستیک در واکنش به سانحه می‌توان‌گفت لجستیک مناسب به‌دلیل افزایش هماهنگی در نقل وانتقال تحویل اقلام مورد نیاز می‌تواند بهبود فراوانی را در واکنش به حوادث طبیعی به همراه داشته باشد. به همین دلیل، در سال‌های اخیر پژوهش‌های زیادی در این زمینه انجام شده‌اند که عمده آن‌ها را در فصل آتی بررسی می‌کنیم.

با وجود اینکه تراکم در برخی شهرهای کشورهای در حال توسعه از تراکم شهری در کشورهای توسعه یافته بیشتر است، اما درکشورهای در حال توسعه، شهرها از پایداری کمتری نسبت به همتایان توسعه یافته خود برخوردارند( Richardson,2000). در واقع ریشه نگرش توسعه پایدار به نارضایتی از نتایج توسعه و رشد اجتماعی – اقتصادی در شهرها بر می گردد. در تمامی تعاریف مربوط به پایداری مبحث ارتقاءکیفیت زندگی ضمن در نظر گرفتن طرفیت تحمل محیط زیست و پاسخ گویی به نیاز های نسل حاضر بدون ایجاد محدودیت برای امکانات نسل آینده در راستای تأمین نیازهایشان مدنظر می باشد(صرافی، 1375). علاوه بر این می توان چنین عنوان نمود که ایده پایداری مفهومی است که چهار مؤلفه زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی را مورد توجه قرار می دهد( بحرینی ،1380).

روش های تحلیل و ارزیابی مسائل درGIS به دو دسته داده مبنا و دانش مبنا تقسیم می شوند. در روش های دانش مبنا بکارگیری و تلفیق داده های ورودی به وسیله کارشناسان و متخصصان تعیین می شود و این مدل ها عمومیت بیشتری نسبت به مدل داده مبنا دارند.

 

 

سیستم استنتاج فازی(FIS )، سیستمی دانش مبنا می‌باشد که با استفاده از  مجموعه ای از قوانین  و بکارگیری متغیر های زبانی(مانند خوب، متوسط، ضعیف و…) به عنوان ورودی، آن ها را به روابط های ریاضی تبدیل می کند و قادر به استخراج نتیجه گیری صحیح از  این داده ها می باشد.كل سیستم استنتاج فازی، بر پایه قوانین “اگر، آنگاه ” استوار است كه روابط مختلفی را میان متغیرهای ورودی و خروجی بر قرار می سازد. در این تحقیق معیارهای موثر در پایداری کاربری ها نظیر امنیت در برابر زلزله، سازگاری کاربری ها و دسترسی به خدمات، به صورت توابع فازی به عنوان متغیرهای ورودی وارد سیستم FIS شده و با استفاده از قوانین موجود در پایگاه دانش، خروجی های مناسب که در واقع درجه تناسب هر منطقه نسبت به وضعیت ایده آل از نظر توسعه پایدار می باشد، بدست خواهد آمد. همچنین حساسیت نقشه های خروجی به معیارهای ورودی نیز تحلیل می گردد.

 

 

3-1- ضرورت تحقیق

 

 

در دهه های اخیر افزایش جمعیت و رشد صنایع، در شهر ها مسایل و مشکلات گوناگونی را  به وجود آورده و ابعاد مختلف زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده است.این تحولات جدید شهرنشینی و رشد لجام گسیخته شهرها مشکلات بسیاری از جمله تخریب محیط زیست، کاهش فضاهای سبز، کاهش سرانه های مسکونی،آموزشی، درمانی و ناسازگاری کاربری ها و عدم دسترسی مناسب ساکنان آنها به خدمات را برای شهرنشینان و به وجود آورده است. با رشد سریع جمعیت جهان و تمرکز آن در شهرها،مفهوم توسعه پایدار شهری به عنوان مؤلفه اساسی تاثیرگذار بر چشم انداز بلندمدت جوامع انسانی مطرح گردید. در واقع مطرح شدن توسعه پایدار به عنوان یکی از استراتژی های اصلی قرن بیست و یکم نیز ناشی از اثرات شهرها بر گستره ی زیست کره و ابعاد مختلف زندگی انسانی است و بدون شک بحث از توسعه ی پایدار بدون توجه به شهرها بی معنی خواهد بود.

 

شهر تهران به عنوان پایتخت كشور مراحل رشد و توسعه خود را بسیار سریع تر از آهنگ طبیعی طی نموده است، چنانكه علی رغم رشد سریع جمعیتی، مساحت و وسعت این شهر نیز از رشد سریعی در دهه های اخیر برخوردار بوده است(قرخلو،1388). تهران براساس معیار سازمان ملل متحد  تنها كلان شهر كشور محسوب می شود كه با سهم 25 درصدی در تولید ناخالص داخلی، بیش ترین سهم را در ارایه ی خدمات، جمعیت متخصص، ساختمان سازی و حركت توسعه ای كشور بر عهده دارد. این مجموعه شهری براساس آمار سرشماری سال 1385 دارای 8/7 میلیون نفر جمعیت شهری است، كه سهم قابل ملاحظه ای از توان علمی، تخصصی، صنعتی و حركتی كشور را به خود اختصاص داده اند و انتظار می رود كه در زمینه تأمین نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیستی آنها برنامه ریزی های لازم انجام گردد. بنابراین، بستر سازی بر تحقق رشد شهرها و در نهایت، رشد كشور ضروری جلوه می كند.

 

در شهر تهران به دلیل عدم توجه به قانون و در پاره ای از موارد عدم وجود قانون، عدم نفوذ شهرداری در تعریف حوزه، بی توجهی به نحوه استفاده از اراضی در حاشیه شهر، دفع نامناسب فاضلاب شهری،مهاجرپذیری بالا و ناهمگونی ساکنین در مناطق مختلف شهری، ناکارآمدی حمل و نقل عمومی و توزیع نامتعادل خدمات رسانی شهری، پیامد هایی از جمله عدم اجرای صحیح برنامه ها و تعریف کاربری ها با توجه به طرح های مصوب،اختلال در نظم شهری، ایجاد بافت های ناهمگن به ویژه در حاشیه شهر، مشکلات زیست محیطی و نارضایتی شهروندان را به دنبال دارد(مجابی و همکاران، 1390).

 

 

با توجه به اینکه هر ساله جمعیت زیادی از دیگر شهرهای ایران به شهر تهران و به ویژه مناطق حاشیه ای مهاجرت می کنند، این مناطق با مشکلاتی از جمله گسترش رشد شهری، کمبود زمین، پایین آمدن کیفیت زندگی، عدم دسترسی مناسب به خدمات شهری، آلودگی های متعدد و تخریب محیط زیست روبرو می گردند که باعث کاهش پایداری این نواحی شده است.بنابراین نیاز است در جهت افزایش پایداری این مناطق برنامه ریزی و اقدامات لازم را انجام داد.

 

 

سهولت استفاده از روش های فازی و منطق مناسب آن می تواند بهبودی مناسب در روش های مورد استفاده در سنجش توسعه یافتگی ایجاد نماید. به علاوه یانیس و آندریانت بر این باورند که با توجه به دقیق نبودن مفهوم توسعه، کاربرد محاسبات فازی مطلوب تر است(عمرانی، پیری، 1389). این منطق در جاهایی که نمی توان فرمول ریاضی دقیق برای حل مسألة دقیق ارائه داد، کاربرد بسیار زیادی دارد. مجموعه های فازی به صورت گسترده ای در جمع آوری اطلاعات مدل سازی، تجزیه و تحلیل، بهینه سازی، کنترل ، تصمیم گیری و نظارت استفاده می گردد(Wang, 2000). توسعه پایدار در شهر تهران حول محورهای متعددی قابل بررسی است. لذا با توجه به رهیافت فوق، این تحقیق با عنوان: بکارگیری سیستم استنتاج فازی در تحلیل کاربری های شهری با رویکرد توسعه پایدار تبیین می گردد.

 

 

[1]. Linguistic

     2

 

 

    3

 

 

4

 

 

     4

 

 

  5

 

 

    5

 

 

    6

 

 

    8

 

 

    8

 

 

   10

 

 

    10

 

 

    11

 

 

   11

 

 

  11

 

 

    12

 

 

  13

 

 

  14

 

 

    15

 

 

     16

 

 

    17

 

 

    18

 

 

18

 

 

   19

 

 

    20

 

 

عنوان                                                                                                   صفحه

 

 

   20

 

 

    22

 

 

    22

 

 

بر پژوهشهای پیشین   25

 

 

    26

 

 

   27

 

 

    31

 

 

  32

 

 

     34

 

 

     34

 

 

  35

 

 

     35

 

 

     36

 

 

     36

 

 

     36

 

 

     37

 

 

  37

 

 

   37

 

 

   38

 

 

  38

 

 

     38

 

 

     38

 

 

  38

 

 

   39

 

 

     39

 

 

     40

 

 

  40

 

 

    40

 

 

عنوان                                                                                                   صفحه

 

 

    40

 

 

     41

 

 

  42

 

 

  42

 

 

     42

 

 

  43

 

 

    43

 

 

  44

 

 

     44

 

 

  45

 

 

    45

 

 

    46

 

 

    47

 

 

    47

 

 

  48

 

 

   48

 

 

    49

 

 

    49

 

 

   50

 

 

    51

 

 

    51

 

 

   52

 

 

53

 

 

     55

 

 

  56

 

 

  56

 

 

  56

 

 

  56

 

 

عنوان                                                                                                   صفحه

 

 

     57

 

 

  57

 

 

  57

 

 

  58

 

 

  58

 

 

  58

 

 

     59

 

 

   61

 

 

   62

 

 

   63

 

 

   64

 

 

    65

 

 

    66

 

 

    67

 

 

     67

 

 

68

 

 

  69

 

 

     71

 

 

     71

 

 

     71

 

 

     72

 

 

     73

 

 

    73

 

 

    74

 

 

  75

 

 

   76

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

 

 

 

 

جدول (1-1) فراهمی عناصر با   pHدر محیط کشت بر پایه پیت تغییر می کند. 9

 

 

جدول(1-2)آنالیز کود ورمی کمپوست گیلدا 16

 

 

جدول(1-3) تاثیر کلی ذرات اجزای خاک بر بعضی از خصوصیات و رفتار خاک ها 17

 

 

جدول (4-1) مقایسه میانگین اثر بسترهای کشت مختلف بر اندام هوایی برزیکاکتوس… 55

 

 

جدول(4-2) مقایسه میانگین اثر محیطهای کشت مختلف بر اندام زمینی برزیکاکتوس… 57

 

 

68

 

 

. 69

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان                                                                                                     صفحه

 

 

نمودار(4-1) میزان کلروفیل در بسترکشتهای متفاوت   58

 

 

نمودار (4-2 ) میزان کارتنوئید در محیط کشتهای متفاوت   59

 

 

نمودار ( 4-3) میزان آنتو سیانین در محیط کشتهای متفاوت را نشان میدهد. 60

 

 

نمودار(4-4) اثر بستر کشت بر مقدار پرولین   61

 

 

نمودار(4-5) اثر بسترکشت های مختلف بر میزان قندهای محلول استخراج شده ازاندام هوایی   62

 

 

نمودار(4-6) میزان ترکیبات فنلی کل   63

 

 

نمودار (4-7) پتانسیل آنتی اکسیدانی نمونه های برزی کاکتوس    64

 

 

نمودار (4-8) اثر بسترکشت های مختلف بر میزان درصد مهار رادیکال‌های DPPH   65

 

 

-1-برزی کاکتوس

 

 

 

 

 

کاکتوس از واژه یونانی آن(kaktos) به معنای گیاه خار­دار یا سوزش­دار گرفته شده است. همگی دارای شیرابه و مقدار فراوانی رطوبت را در خود نگاه می­دارند و در شرایط سخت و نامساعد رشد می­کنند.کاکتوس­ها به سبب نداشتن برگ، کار اصلی برگ یعنی فتوسنتز و غذاسازی، تعریق و تعرق را به­وسیله ساقه­های خود که بند­بند، نیمه­گوشتی ودارای سبزینه اند، انجام می­دهند. خارها در رنگ­های گوناگون مسئولیت نگاه­داشت و حفاظت گیاه را بر عهده دارند. کاکتوس­ها از گروه گیاهان گوشتی  و از رده دولپه­ایهای جدا گلبرگ که سردسته تیره ویژه ای به نامCactaceae) ) می­باشند و با تیره­های دیگر دولپه­ایها، تفاوت­های کلی دارند. زیرا ساقه این گیاهان بسیار ضخیم و از حالت استوانه خارج و برگها نیز شکل اصلی خود را از دست داده­اند و به صورت خارها و تیغهای کوچکی در نقاط گوناگون در آمده­اند.

 

 

زادگاه و رویشگاه آنها قاره امریکا است و پس از رده ارکیده ها، بزرگترین تیره گیاهان را پدید آورده اند. در اندازه و شکلهای گوناگون دیده می شوند (مطلق زاده، 1388).

 

 

 

 

 

1-2-رده بندی برزی کاکتوس

 

 

 

 

 

رده بندی  برزی کاکتوس(مطلق زاده ، 1388)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تیره	Cactaceae
زیر تیره	Cactoideae
طایفه	Cereeae
زیر طایفه	Echinopsidinae
جنس	Borzicactus
گونه	B. aurantiacus

 

 

 

 

 

 

 

1-3-خصوصیات گیاهشناسی و اكولوژیكی

 

 

 

 

 

از نظر گیاه‌شناسی هر گیاه وابسته به خانواده کاکتاسه، باید تمام پنج خصوصیت زیر را دارا باشند:

 

 

۱. آرئول‌ها یا بالشتک‌های خار، بطور ثابت در تمام اعضاء وجود دارند. به جزء در تعداد کمی، آرئول دارای خارها یا موهای خار مانند ظریف به نام گلوشید و یا هر دو است.

 

 

۲. تمام کاکتوس‌ها چندساله هستند.

 

 

۳. میوه آنها سته تک خانه است.

 

 

۴. همگی دولپه هستند.

 

 

۵. گلبرگ‌های گل، در بالای تخمدان ظاهر می‌شوند.

 

 

برزی­کاکتوس گونه­ای از کاکتوس­های ستونی اغلب مستقیم است که عضوی از خانواده  Cleistocactus  محسوب می شود و نام آن از نام پروفسور گیاه شناس (A. Borzi) در سال ۱۹۰۹ که کاشف این کاکتوس در باغ گیاه شناسی پالرمو (palermo) در سیسیلی (sicily) بود گرفته شده است. زیستگاه این کاکتوس پهنه های بولیوی، اکوادر و پرو بوده و تا ارتفاعات ۳۰۰۰ متر نیز گسترش دارند.

 

 

ساختاری همانند سرئوس­ها داشته، ساقه­ی مستقیم و یا نیمه مستقیم آنها گاه دارای شاخه­های فرعی است. قطر آنها ۲ تا ۸ سانتیمتر و درازای آنها به ۱ تا ۲ متر می رسد، پوشش سبز رنگ درخشان، زیبایی بخش بدنه آنها بوده 8 تا ۱۶ شیار مستقیم در اطراف بدنه­ی اصلی و رشد کم و بیش ناموزون آن را به حالت آویز در می­آورد و ویژگی دیگری به این جنس می بخشد. در سطح ساقه­­ی آنها بریدگی و شکاف V شکل در موقعیت زیرین هر آرئول وجود دارد. آرئول ها، کروی با پرزهای سفید رنگ و ۸  تا ۱۵ خار شعاعی و ۳ تا ۴ خارهای مرکزی هستند. درازای خارهای شعاعی ۱ سانتیمتر است که به هم فشرده­اند و درازای خارهای مرکزی ۱ تا ۵ سانتیمتر و به شکل راست و مستقیم دیده می شوند. رنگ خارها قهوه­ای متمایل به سیاه و در برخی گونه­ها زرد مایل به کرم می­باشد.

 

 

گل­های برزی کاکتوس لوله­ای شکل با گلبرگ­هایی نیمه­باز به دارازای ۴ تا ۸ سانتیمتر که در رنگ­های سرخ و بنفش و در تابستان نمایان می شوند. میوه ها، کروی به قطر ۱ تا ۲ سانتیمتر در رنگ های سبز و سفید با پرزهای قهوه­ای در سطح دیده می­شوند.

بیماری صرع[1] از جمله شایع­ترین اختلالات عصبی در جهان است. این اختلال بصورت تشنجات خودبخودیِ غیرقابل پیش­بینی بروز می کند. صرع معمولاً در نتیجه کاهش عوامل مهاری یا افزایش شدید تحریک­پذیری در بخشی از شبکه نورونی مغز رخ می­دهد. در چنین شرایطی الگویی از فعالیت غیرطبیعی و شدید موسوم به الگوی فعالیت صرعی در این مجموعه نورونی شروع می­شود (Fisher, 1989). تغییر در الگوی فعالیت سیناپس­ها و اختلال در عملکرد کانال­های یونی بعنوان دو مکانیسم اساسی زمینه ساز صرع شناخته شده­اند  (Noebels, 2003; .Wuttke and Lerche, 2006) شواهد متعددی تغییر در سیستم­های نوروترنسمیتری مختلف بویژه گلوتامات، آسپارتات و GABA در ایجاد زمینه صرع را تایید کرده­اند (Pinto et al., 2005) با این حال شواهدی وجود دارد که تاثیر انحصاری سیناپس­ها در ایجاد زمینه و بروز صرع را نقض می­کنند. برخی تک سلول­های کشت داده شده بی­مهرگان و مهره­داران قادر به تولید الگوی فعالیت صرعی هستند (Rosalin, 1991). همچنین مهار انتقال سیناپسی با غلظت بالای منیزیم و غلظت پایین کلسیم در مواردی قادر به مهار فعالیت صرعی نیست (Bikson et al., 1999). مدارکی از این دست اهمیت و نقش ویژگی­های ذاتی غشاء بویژه عملکرد کانال­های سدیمی، پتاسیمی و کلسیمی در بروز الگوی صرع را نشان می­دهند.

 

 

با درمان­های موجود در 80% موارد می­توان حملات تشنج را کنترل کرد. علیرغم تولید تعداد قابل توجه داروهای سنتتیک موثر در درمان انواع صرع، تاثیرات جانبی قابل توجه این داروها و نیز عدم کارایی آن­ها در مورد برخی از مبتلایان باعث شده تا شناسایی ترکیبات ضد صرعِ موثرتر با اثرات جانبی کمتر همچنان مورد توجه بسیاری از محققان باشد (Emamghoreishi and Heidari-Hamedani, 2008).

 

 

در طب سنتی استفاده از عصاره خام گیاهان، به صورت خوراکی یا موضعی، نقش مهمی در درمان بسیاری از بیماری­ها، خصوصاٌ کنترل عفونت­ها داشت (Navarro et al., 1996). امروزه نیز گیاهان دارویی به عنوان یک منبع مناسب برای یافتن داروهای جدید مورد توجه محققان در سراسر دنیا قرار گرفته­است. همچنین علاوه بر استفاده­های بالینی، محصولات طبیعی مذکور به منظور کشف اهداف جدیدی از جمله رسپتورها و کانال­ها، حائز اهمیت­اند (Vriens  et al., 2008).

 

 

اسانس­های گیاهی[2] ترکیباتی بودار، فرار، اکثرا روان هستند که در چربی، الکل، حلالهایی با قطبیت ضعیف و به مقدار خیلی کم در آب قابل حل می­باشند. این ترکیبات بی رنگ یا زرد کمرنگ و به ندرت دارای رنگ بنفش­اند که در ساختارهای ترشحی برخی گیاهان ذخیره شده و قابل استخراج از بخش­های مختلف این گیاهان هستند. اسانس‌ها به طور معمول از ترپن‌­های[3] آروماتیک فرار و فنیل پروپانوئیدها تشکیل شده‌اند که بواسطه عبور آزادانه­شان از غشاء سلول می­توانند نقش­های سیگنالینگ متنوعی در سلول داشته باشند. در این ارتباط گزارش­هایی حاکی از مداخله ترکیبات اسانس‌های گیاهی با کانال‌های یونی و رسپتورها نیز وجود دارد (Goncalves et al., 2008).

 

 

تعداد معدودتری از مطالعات بر تاثیر خاص برخی ترکیبات از جمله مونوترپن­ها[4] متمرکزند که در تعداد قابل توجهی از فراورده­های گیاهی موثر بر صرع حضور دارند. مونوترپن­ها ترکیباتی با فرمول مولکولی C10H16 می­باشند که هم در فراورده­های گیاهی صرع زا[5] و هم در فراورده­هایی با اثرات ضد­صرع یافت می­شوند (Burkhard et al., 1999; Ishida, 2005). انواع عصاره­های گیاهی و اسانس­های روغنی

 استخراج شده از گیاهان جهت درمان صرع استفاده می­شود. تحقیقات روی این گیاهان نشان داده که عصاره­های آن­ها حاوی ترکیباتی با خواص ضد­تشنجی هستند و قادر به مهار فعالیت صرعی القاء شده توسط پنتیلن تترازول[6] ((PTZ می­باشند (Sayyah et al., 2002). PTZ  آنتاگونیست گابا است که با مهار رسپتور گابا A باعث کاهش عملکرد سیستم گاباارژیک می­شود (Olsen, 1981). از جمله مونوترپن­هایی که اثرات ضدصرعی به آنها نسبت داده شد می­توان به اوجنول[7]، لینالول[8]، منتول[9] و لیمونن[10] اشاره کرد (Burkhard et al., 1999). از طرفی برخی از مونوترپن­ها ممکن است سبب االقای تشنجات صرعی در انسان­ها و حیوانات شود. تاثیر صرع زایی اسانس روغنی برخی گیاهان به مونوترپن­های دوحلقه ای از جمله کامفر[11] و اوكالیپتول[12] نسبت داده شده (Burkhard et al, 1999).

 

 

[1] epilepsy

 

 

[2] Essential oils

 

 

[3] terpene

 

 

[4] monoterpene

 

 

[5] epileptogene

 

 

[6] pentylentetrazol

 

 

[7] eugenol

 

 

[8] linalool

 

 

[9] menthol

 

 

[10] limonene

 

 

[11] camphor