چالش اصلی این تحقیق تعیین نقاط قوت و ضعف شرکت های مورد نظر با استفاده از پارامتر های موجود در ترازنامه وتعیین منابعی که موجودی ناکارامدی شرکتهای ناکارا می گردد و همچنین اتخاد تصمیمات و ارائه راهکار ها برای قرار گرفتن شرکتهای ناکارا در مرز کارایی و یا افزایش رتبه انها در رتبه بندی، چالش و مسئله تحقیق حاضر میباشد.
1-4-مدل مفهومی تحقیق
هر مدل مفهومی بعنوان نقطه شروع و مبنایی جهت انجام مطالعات و تحقیقات است بگونه ای که
متغیرهای مورد نظر تحقیق و روابط میان انها را مشخص می کند(Edwards et al,2000 )
بعبارت دیگر میتوان گفت که بصورتی ایده ال ،مدل مفهومی یا همان نقشه ذهنی.
به منظور آزمون قابلیت اجرایی بودن یک مدل،درحالت کلی میتوان ازسه روش استفاده کرد:
که عبارتند از:
1.اجرای مدل در دنیای واقعی(Koontz et al ,1980,p 500 ) (الوانی،1380،ص54).
2.استفاده از روش دلفی یا نظرسنجی ازخبرگان(Mulford & kloglan,1982 )
3.استفاده از فنون ریاضی وشبیه سازی (Barjis et al,2000 ).
در تحقیق حاضر فنون ریاضی و شبیه سازی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
O N=30
(شکل 1-1)
ورودی ها شامل: نرخ بازگشت حقوق صاحبان سهام، کل دارایی و
خروجی ها شامل: EPS، رشد فروش، سود خالص، نسبت جاری، نسبت آنی می باشند.
1-5-اهداف
1-5-1-هدف اصلی
ارزیابی کارایی رتبه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران
1-5-2-اهداف فرعی
1.تعیین کارایی نسبی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران
2.رتبه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران
3.ارایه تصمیمات یا راهکارهایی برای شرکت های ناکارا
1-6-سوال/فرضیه
1-6-1-سوال اصلی
عملکرد نسبی شرکت های بورس اوراق بهادار با استفاده از روش های ناپامتریک(تحلیل پوششی داده ها) چگونه است؟
1-6-2-سوالات فرعی
1.کارایی نسبی هرکدام ازشرکتهای بورسی چیست؟
2.رتبه هرکدام از واحدهای دارای کارایینسبیچیست؟
3.منابع ناکارآمدی هرکدام از شرکت های ناکارامد چیست؟
4.چه تصمیماتی برای قرار گرفتن شرکت های ناکارا درمرز کارابایدارایه شود؟
1-7-قلمرو تحقیق
1-7-1-قلمرو موضوعی
این تحقیق به ارزیابی کارایی شرکت های انتخاب شده از سه صنعت در بورس اوراق بهادار ایران بااستفاده از تحلیل پوششی داده ها میپردازد.
1-7-2-قلمرو زمانی
با توجه به مقطعی بودن این تحقیق و هدف آن که ارزیابی کارایی شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادارایران می باشداطلاعات مورد نیاز از عملکردشرکت ها از طریق صورت ترازنامه و صورت سود و زیان برای دوسالمالی 1388 و 1389 انتخاب گردیده است.
1-7-3-قلمرو مکانی
مکان تحقیق شامل30 شرکت موجوددر بورس اوراق بهادار ایران که در سه صنعت غیر همگن
مواد و محصولات شیمیایی،صنعت خودروسازی وصنعت ماشین آلات و دستگاههای برقی مشغول به فعالت هستندو اطلاعات مربوط به این شرکتهادر دفاتر حسابرسی یادر دفترکارگذاری بورس اوراق بهادار ایران موجود می باشد.
1-8-تعریف واژهها و اصلاحات
-تحلیل پوششی داده ها:تحلیل پوششی داده یک مدل برنامه ریزی بکار گرفته شده برای داده های قابل مشاهده شده است که روش جدیدی برای تخمین تجربی مرزکارایی راهمچون تابع
تولید فراهم میسازد که پایه اقتصاد مدرن می باشد(قربانی،1383).تحلیل پوششی داده ها
یک روش علمی وناپارامتری است و به مقایسه نسبت ستاده ها و به داده ها می پردازد.
1-8-1 -کارایی:بیانگر این مفهوم است که یک سازمان به چه خوبی از منابع خود در راستای تولید نسبت به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان استفاده کرده است.کارایی عبارتست از نسبت بازده واقعی به بازده مورد انتظار (استاندارد تعیین شده ).به عبارت دیگر،نسبت مقدار کاری که انجام شده به مقدار کاری که باید انجام شود،کارایی گفته می شود.
کارایی =ستاده/ستاده مورد انتظار
(فرمول 1-1)
1-8-1-1-کارایی فنی:کارایی فنی توانایی یک واحد تولیدی برای رسیدن به حداکثر تولید،با استفاده از مجموعه ثابتی ازمنابع موجود می باشد(فارل،1957).به عبارت دیگر،کارایی فنی اختلاف بین نسبت خروجی به ورودی مشاهده شده با نسبت خروجی به ورودی دربهترین شرایط تولید است.
1-8-1-2-کارایی تخصصی:این نوع کارایی ،مفهومی است که به تشخیص بهینه عوامل تولید با توجه به قیمت این عوامل اطلاق می شود.فارل این نوع کارایی را کارایی هزینه می نامد. دراین کارایی مقادیر ورودی خروجی با توجه به قیمت ،طوری انتخاب میگردد که هزینه های تولید حداقل گردد.
بر این اساس رشد و توسعه بانکداری الکترونیکی به عنوان زیر مجموعه ای از تجارت الکترونیکی، امری اجتناب ناپذیر می نماید. از این رو بانکها درصدد هستند با بهره گیری از این نگرش نوین تجاری، امکان فعال سازی هر گونه تراکنش مالی را در هر مکان و زمان بین حساب ها فراهم کنند.
پیشرفت و توسعه روزافزون اطلاعات و پردازش داده ها و رشد چشمگیر ارایه خدمات در محیط مجازی، تاکیدی است بر اینکه شبکه بانکی نیز می بایست همگام با سایر بخش های اقتصادی دستخوش تغییر و تحول شود.
از سوی دیگر بانک ها باید به دنبال تقویت موقعیت و موضع رقابتی خود باشند. یکی از راههای افزایش موقعیت رقابتی، جذب و نگهداری مشتریان و بالابردن میزان وفاداری آنان است. زیرا آگاهی مشتریان از خدمات ارایه شده در بانک های رقیب افزایش یافته و آن ها منابع خود را به بانکی خواهند سپرد که خدماتش را با کیفیت بهتری ارایه کند.
در چنین وضعیت رقابتی ، مناسب ترین استراتژی برای بانک ها ، رویکرد بهبود کیفیت خدمات می باشد. این موضوع نشان دهنده اهمیت بحث کیفیت، در ارایه خدمات بانکی است.
1-2- بیان موضوع
امروزه بسیاری از شرکت ها و سازمان های موفق ، مفاهیم جدید بازاریابی را پذیرفته و طبق آن عمل می کنند. تمرکز بر نیازهای مشتریان و پاسخگویی صحیح به خواسته های آنان ضروری ترین وظیفه موسسات برای تحقق اهداف آنها می باشد. به عنوان اصلی ترین مفهوم در زنجیره سودآوری سازمان ها ، سازمان های پیشرو دریافته اند که مطلوب ترین و موفق ترین محصول ، اگر نیازها، خواسته ها و انتظارات مشتریان را برآورده نکند، مورد تقاضا واقع نخواهد شد.
تحولات اقتصادی در سطح بین الملل و توسعه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی زمینه شکل گیری شیوه جدیدی از مدیریت و فعالیت های
اقتصادی را برای بنگاههای تجاری فراهم کرد که به کسب و کارالکترونیک شهرت یافت.
توسعه کسب و کار مبتنی بر فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی نیازمند لوازم و زیر ساخت های مختلفی است که شاید بتوان مهم ترین آنها را توسعه بانکداری الکترونیک عنوان کرد.
بانکداری الکترونیک با اشاعه ابزارهای دریافت و پرداخت الکترونیکی باعث کاهش وابستگی مبادلات روزانه به پول نقد و چک و در نهایت کاهش هزینه های مربوط به چاپ ، نگهداری اسکناس می شود.
شبکه جهانی تلفن همراه و امکان استفاده از صفحه های اینترنتی در آن به طور اساسی انتظارات مشتریان را در مورد سرعت ، دقت و قیمت خدمات تغییر داده است. فاصله جغرافیایی معنای خود را از دست داده است و در دسترس بودن خدمات، سهولت و سرعت توزیع خدمات باعث ایجاد مزیت رقابتی برای بانک ها می گردد. بانک ها برای رقابت در این محیط پیچیده کسب و کار مجبور هستند جدیدترین و جذاب ترین خدماتی را که مشتریان خواستار هستند در اختیار آن ها قرار دهند.
در این راستا بانک های بسیاری در سطح جهان به ارایه خدمات اینترنتی و یا موبایل بانک مبتنی بر بسترهای موجود در سیستم های مخابراتی تلفن همراه پرداخته اند. زیرا می دانند که اصل بقای آن ها سرعت در ارایه خدمات و اطلاع یافتن از خواست مشتری است.
از طریق به کارگیری سیستمهای ارتباط از راه دور و فناوری ها، یک بانک به آ سانی به مشتریان خوددسترسی پیدا می کند و نه تنها اطلاعات کلی درباره خدمات در اختیار آن ها قرار می دهد، بلکه فرصت اجرای بانکداری را نیز فراهم می نماید. مشتریان بانک با استفاده از این خدمات می توانند ، عملیات بانکی خود را بدون ترک منزل یا محل کار انجا دهند.
در واقع بانکداری مبتنی بر موبایل بخشی از بانکداری الکترونیکی است که مشتریان برای دسترسی به حساب های خود و نقل و انتقال وجه بین حساب ها و یا پرداخت صورتحساب های خود از ان استفاده می کنند.
توجه روافزون بانک های بزرگ در کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه به ارایه خدمات بانکی از طریق تلفن همراه و توسعه بانک ها و موسسات مالی مجازی موجب افزایش رقابت در صنعت بانکداری شده است. به طوری که سایر بانکها نیز در صدد توسعه رویکردهای مختلف بانکداری الکترونیکی برآمده اند.
در بانک صادرات استقبال مشتریان از بانکداری همراه در مقایسه با دیگر کانالهای بانکداری الکترونیک از جمله بانکداری اینترنتی کمتر می باشد از اینرو در این پژوهش از طریق ارزیابی و سنجش کیفیت خدمات بانکداری همراه بانک صادرات به شناسایی عوامل موثر بر کیفیت این خدمات پرداخته تا با تمرکز هر چه بیشتر بر این عوامل ، موجبات هر چه بیشتر رضایت مشتریان تامین گردد.
از سوی دیگر در تحقیق حاضر مدل E-RecS-Qual , E-S-Qual به عنوان یک ابزار مفید در جهت سنجش کیفیت خدمات موبایل بانک در بانک صادرات معرفی شده استکه محقق به دنبال این بوده که مشخص نماید آیا سیستم موبایل بانک در بانک صادرات به شرایط مطلوب مذکور رسیده است یا خیر .
ترکیبات کربوسیکل مولکولهای حلقوی هستند که در آنها حلقه فقط از اتمهای کربن تشکیل شده است، در صورتی که ترکیبات هتروسیکل ترکیبات حلقوی هستند که در آنها یک یا چند هترو اتم (یعنی اتمی غیر از کربن) جایگزین شدهاند.
بیش از نیمی از ترکیبات آلی شناخته شده دارای حداقل یک جزء هتروسیکل هستند. ترکیبات هتروسیکل استفاده وسیعی دارند و در میان انواع ترکیبات دارویی دامپزشکی و گیاهی دارای سهم وسیعی هستند. آنها به عنوان شفافکننده نوری، ضد اکسایش، ضد خوردگی، افزودنیها و بسیاری از عوامل دیگر به کار میروند [1]. از جمله کاربردهای دیگر هتروسیکلها می توان به علف کشها، قارچ کشها، حشرهکشها، رنگها، رساناهای آلی و فرآوردههای دارویی اشاره کرد [2].
شیمی هتروسیکلها منبع تمام نشدنی ترکیبات یونی است. ترکیبات نامحدود کربن، هیدروژن و هترو اتم می توانند به گونهای طراحی شوند تا هتروسیکلهای جدید با خواص بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی گوناکون ایجاد شوند [3]. یکی از دلایل استفاده وسیع از ترکیبات هتروسیکل آن است که ساختار آن ها برای دستیابی به سایر ساختارهای مورد نظر قابل تغییر است. بسیاری از هتروسیکلها را میتوان در یک گروه ساختمانی مشابه قرار داده، اما اختلاف عمدهای در گروه وجود دارد، چنین اختلافاتی شامل اختلاف در خاصیت اسیدی یا بازی، اختلاف در قابلیت حمله توسط الکترون دوستها یا هسته دوستها و اختلاف قطبیت میباشند. اختلاف ساختمانی شامل جا به جایی یک هترو اتم با هترو اتم دیگر در یک حلقه و موقعیتهای متفاوت همان هترو اتم داخل حلقه میباشد. به عنوان مثال نحوهی استفاده از هتروسیکلها، بررسی روند تهیه یک ضد قارچ میباشد [4].
از آنجاییکه مواد طبیعی به مقدار کم در طبیعت وجود دارند و جدا کردن آنها به مقدار زیاد از منابع طبیعی مشکل است، شیمیدانان آلی با تدابیر سنتزی خود این مساله را حل کردهاند. بسیاری از ترکیبات هتروسیکل از طریق سنتز، در آزمایشگاه تهیه میشوند.
هتروسیکلهای سنتزی دارای کاربردهای وسیعی از جمله در تهیه علفکشها (1)، ضد قارچها (2)، حشرهکشها (3)، رنگها (4)، تنظیمکننده نمو گیاهان (5) و در بسیاری از بیماریها از جمله سرطان (6) هستند (شکل 1-1) [1, 2].
به دلیل وسعت کارایی ترکیبات هتروسیکل و اهمیت ویژه این ترکیبات در شیمی، همواره و بالاخص در دهه اخیر تلاشهای زیادی در جهت ارائه و طراحی روش هایی برای سنتز این ترکیبات صورت گرفته است. هتروسیکلها به دو دسته آروماتیک و غیر آروماتیک تقسیمبندی میشوند. شیمی هتروسیکل مرهون سه کشف زیر است:
(1 جداسازی چندین مشتق فوران از مواد گیاهی (1780 میلادی)
2) کشف پیرول از تقطیرخشک استخوان و شاخ توسط رانگی (1834 میلادی)
3) جداسازی پیکولین از قطران زغال سنگ توسط اندرسون شیمیدان اسکاتلندی (1846 میلادی)
بررسی شیمی هتروسیکل مرهون تلاش بی وقفه بسیاری از شیمیدانان، فیزیکدانان و زیستشناسان بوده است.
رفتار شیمیایی بسیاری از ترکیبات هتروسیکل را میتوان بر مبنای دو سیستم حلقوی توضیح داد:
1) ترکیباتی که از جایگزینی یک یا چند گروه CH کربانیون سیکلوپنتادیانیل با ناجور اتمهایی مانندO ، S، Se، Te، N یا P به دست میآیند.
2) ترکیبات هتروسیکل آروماتیکی که از جایگزینی یک یا چند گروه CH در بنزن به دست میآیند.
ترکیبات هتروسیکل در بسیاری از خواص شیمیایی نظیر: قدرت اسیدی، بازی، تمایل برای حمله هسته دوستی یا الکترون دوستی و قطبیت با هم متفاوت هستند. تفاوت ساختاری مهم آنها در تعویض هترواتم با هترواتم دیگر و یا تعویض مکان هترواتم در حلقه است. خصوصیت ساختاری مهم ترکیبات هتروسیکل این است که گروههای عاملی میتوانند به عنوان استخلاف یا بخشی از خود سیستم حلقوی ظاهر شوند. به عنوان مثال، نیتروژن بازی میتواند هم به صورت استخلاف و هم به صورت بخشی از حلقه آروماتیک قرار گیرد.
ترکیبات هتروسیکل در فرایندهای زیستی نقش کلیدی دارند. به عنوان مثال اجزای غذایی اصلی مانند تیامین (ویتامین)، نیاسین، ریبوفلاوین (ویتامین)، پیروکسول (ویتامین)، نیکوتیامید (ویتامین) و اسید آسکوربیک (ویتامین C) ترکیبات هتروسیکل هستند.
اهمیت و کاربردهای شیمی هتروسیکل باعث شده تا کار تئوری و سنتزی زیادی نیز در این زمینه صورت گیرد [1, 2, 5].
تغییرات اقتصادی در هر جامعهای بخشهای مختلف فعال در آن را بطور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر قرار خواهد داد. عوامل گوناگونی درون این اقتصاد نقش اصلی را ایفا میکنند که میتوانند بر کل سیستم تأثیرگذار باشند. از جمله این عوامل را میتوان، بیکاری، نرخ تورم[1]، تولید ناخالص داخلی[2] (GDP)، نرخ ارز[3] و قیمت نفت اشاره نمود که برآیند تغییرات در این عوامل در بخشهای مختلف اقتصاد قابل لمس میباشد. از سوی دیگر بانکها یکی از اصلیترین فعالان بازار پولی و اقتصاد جامعه میباشند که به عنوان یک واسطه، منابع مالی مازاد را در قالب انواع سپرده جذب نموده و آنها را بصورت تسهیلات به متقاضیان دریافت منابع مالی، پرداخت میکنند و با توجه به اینکه تمامی این فعالیتها درون اقتصاد انجام میشوند از اینرو هرگونه تغییر در وضعیت اقتصاد میتواند بر آنها نیز تأثیرگذار باشد(کلانتری، 1390). از آنجائیکه سود نیروی حیاتی کسب و کار میباشد و بدون آن کسب وکارها قادر به ادامه حیات در بازار رقابتی نخواهند بود، از اینرو منجر به بقای کسب و کارها میگردد و رشد و توسعه اقتصاد ملی را دربر خواهد داشت. همچنین توانائی خلق سود بوسیله مدیریت کسب و کارها وابسته به مهارت و تجربه آنان و همچنین به درک فضای اقتصادی کشور در فعالیتهایشان میباشد.
منطبق بر تحقیقات گذشته در داخل و خارج از کشور در بخش بانکداری، ساختار مالی و متغیرهای اقتصاد کلان ثأثیر معناداری بر سودآوری بانکها داشته است. ساختار مالی به بکارگیری ترکیبات تأمین مالی از طریق بدهی و حقوق صاحبان سهام در عملیات شرکت اشاره دارد. نسبتهای سودآوری شامل نرخ بازده داراییها[4] (ROA)، حاشیه بهره خالص[5] (NIM) و نرخ بازده صاحبان سهام[6] (ROE) میباشند که همگی بوسیله بدهی که بعنوان اجزا کلیدی ساختار سرمایه میباشد، تأثیر میپذیرند. اینکه چه مقدار بدهی در عملیات بانکها نیاز میباشد زمانی مهم تلقی میگردد که بانکها اهرم مالی بالایی بواسطه جذب سپرده داشته باشند. بدهی منجر به تأمین مالی دارییهای بلندمدتی میگردد که منجر به درآمد شرکتها میگردد. بر اساس مطالعه بِراندِر و لویس[7] (1986) و ماکسیموویچ[8] (1986) بدهی بالای شرکت به منزله جسورانه بودن شرکت و منجر به افزایش بازدهی میگردد. این حاکی از آن است که شرکتهای بانکی با اهرم بالا با توجه به رقابت نامناسب و آسیب پذیری بواسطه هزینه قرضگیری بالا، در نرخ تورم بالا آسیبپذیرند. شارپ (1995) معتقد است که ماهیت چرخشی نیروی کار با اهرم مالی مرتبط میباشد و سودآوری مستمر یک شرکت بانکی تا حد زیادی به کیفیت مدیریت وابسته است و معتقد است که جهت فراهم آوردن فرصتهای بهتر آتی بهترین مدیران را انتخاب نمایید. این بدین معنی این است که بدهی های بالا ممکن است منجر به نقض مهارتهای تیم مدیریت امور بانک گردد و در نتیجه منجر به ناکارآمدی و سودآوری پایین گردد. نرخ بهره بالا اقتصاد منجر به
دستیابی هزینه وامگیری میگردد که بر ساختار تأمین مالی بواسطه خالص درآمد بهره بانک افزایش مییابد.
منطبق بر مطالعات بیکِر و هو[9] (2002)، یک رابطه مثبت بین سودآوری بانک و چرخه تجاری وجود دارد. سودآوری بانکها منجر به توسعه اقتصاد و کاهش بحران مالی میگردد. توسعه اقتصادی (GDP بالا)، منجر به ایجاد شغل و کاهش بیکاری میگردد. و این منجر به پس انداز بیشتر در بانکها میگردد. کسب کارهای از بانکهایی که سود خود را بیشتر از حاشیه درآمد خالص افزایش دادهاند، وام میگیرند. در کشورهای با GDP پایین بیکاری افزایش یافته و نتیجه آن قرضگیری پایین و نرخ معوق بالا منجر به عملکرد پایین بانکها میگردد.
مقداری که تورم بر سودآوری بانکها تأثیر میگذارد به قابل پیش بینی بودن نوسانات آتی نرخ تورم بستگی دارد. چنانچه نرخ تورم قابل پیش بینی باشد، سود بانکهایی که بدرستی از طریق تعدیل نرخ بهره میگردد و درنتیجه درآمد افزایش مییابد. منطبق بر مطالعات بورک[10] (1989)، مولینیوکس و دورنتون[11] (1992) رابطه مثبت بین تورم و نرخهای بهره بلندمدت و عملکرد بانکها وجود دارد. گِرلاچ و همکاران[12] (2003) به این نتیجه دست یافت که، تغییر در سودآوری بطور مستقیم با حاشیه بهره خالص مرتبط میباشد. با توجه به مفاهیم فوق در این تحقیق بدنبال آنیم که در بانکهای ایرانی، ساختار مالی و فاکتورهای اقتصادی کلان چه تأثیری بر عملکرد منطبق بر سودآوری بانکها دارد.
[1] Inflationary Rate
[2] Gross Domestic Products
[3] Exchange Rate
[4] Return on asset
[5] Net interest margin
[6] Return on equity
[7] Brander and Lewis
[8] Maksimovic
[9] Bikker and Hu
[10] Bourke
[11] Molyneux and Thornton
[12] Gerlach et al